راهنمای جامع از انتخاب روغن گیربکس صنعتی
انتخاب مناسب روغن گیربکس صنعتی نقش مهمی در عملکرد بهینه و افزایش طول عمر دستگاه دارد. این روغن با کاهش اصطکاک، از سایش قطعات جلوگیری می‌کند و همچنین مانع از زنگ‌زدگی و خوردگی اجزای داخلی مانند بلبرینگ‌ها و چرخ‌دنده‌ها می‌شود. در ادامه، انواع روغن‌های مناسب برای گیربکس های صنعتی را به شما معرفی می‌کنیم و به بررسی روغن مورد نیاز برای روانکاری این تجهیزات خواهیم پرداخت.
5 ویژگی ضروری روغن های صنعتی
ویژگی‌های یک روغن گیربکس مناسب شامل موارد زیر است:
- تحمل حرارت و فشار بالا
- ویسکوزیته استاندارد و پایدار
- طول عمر بالا و عملکرد مداوم
- مقاومت در برابر سایش و خوردگی
- پایداری در برابر اکسیداسیون
پارامترهای مهم در انتخاب روغن گیربکس صنعتی
روغن‌های صنعتی به دو دسته‌ی معدنی و سنتتیک تقسیم می‌شوند که ترکیب آن‌ها با یکدیگر توصیه نمی‌شود. در صورتی که نیاز به روغنی با ویژگی‌های هر دو نوع باشد، باید از روغن‌های ترکیبی مخصوص استفاده کرد. برای حفظ عملکرد بهینه‌ی گیربکس و افزایش طول عمر آن، معمولاً روغن‌های معدنی را پس از 10,000 ساعت کارکرد و روغن‌های سنتتیک را پس از 20,000 ساعت تعویض می‌کنند. در محیط‌هایی با دمای بالا یا رطوبت زیاد، این زمان باید کاهش یابد تا از آسیب به قطعات جلوگیری شود. همچنین، شستشوی گیربکس پیش از تعویض روغن از اهمیت بالایی برخوردار است. تمامی مراحل جایگزینی روغن و میزان مورد نیاز آن، باید مطابق با دستورالعمل‌های ارائه‌شده توسط شرکت سازنده انجام شود.
روغن مناسب برای گیربکس حلزونی
گیربکس‌های حلزونی در دو نوع مکعبی و گرد طراحی می‌شوند که هرکدام به میزان و نوع مشخصی از روغن گیربکس نیاز دارند. در گیربکس‌های حلزونی گرد، پیش از راه‌اندازی، باید مقدار کافی از روغن مناسب درون آن ریخته شود. اما در مدل‌های مکعبی، تا سایز 90 معمولاً توسط تولیدکننده روانکاری اولیه انجام شده است، در حالی که سایزهای بزرگ‌تر نیاز به روغن‌ریزی پیش از راه‌اندازی دارند. همان‌طور که اشاره شد، علاوه بر روغن‌کاری اولیه، تعویض دوره‌ای روغن نیز ضروری است. بازه‌ی زمانی مناسب برای تعویض روغن گیربکس، معمولاً توسط شرکت سازنده مشخص و به مشتریان اعلام می‌شود.
| برند | نام تجاری | نوع روغن |
| ESSO | S220 | روغن سینتتیک |
| SHELL | TIVELA OIL S320 | |
| CASTROL | ALPHASYN PG320 | |
| BP | ENERGOL SG-XP320 | |
| KLUBER | SYNTHESO D 220 EP | |
| MOBIL | GLYGOYLE 30 | |
| AGIP | TELIUM VSF320 | |
| ESSO | SPARTAN EP460 | روغن معدنی |
| SPARTAN EP220 | ||
| SHELL | OMALA OIL460 | |
| OMALA OIL220 | ||
| MOBIL | MOBILGEAR 634 | |
| MOBILGEAR 630 | ||
| AGIP | BLASIA 460 | |
| BLASIA 220 | ||
| BP | ENERGOL GR-XP460 | |
| ENERGOL GR-XP220 | ||
| IP | MELLANA OIL 460 | |
| MELLANA OIL 320 | ||
| CASTROL | ALPHA MAX 460 | |
| ALPHA MAX 220 | ||
| بهران | بهران بردبار 150 | |
| بهران بردبار 220 |
عددهایی که پس از نام تجاری روغن ذکر می‌شوند، میزان ویسکوزیته آن آن را مشخص می‌کنند. روغن‌های با ویسکوزیته پایین‌تر برای کاربردهای سبک و متوسط مناسب هستند، در حالی که روغن‌های با ویسکوزیته بالاتر در مصارف سنگین‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای گیربکس حلزونی در شرایط معمول آب‌وهوایی، معمولاً از روغن‌هایی با گرید ویسکوزیته 150 و 220 استفاده می‌شود. از میان تولیدکنندگان معتبر داخلی، شرکت نفت بهران جایگاه ویژه‌ای در تولید روغن گیربکس دارد. علاوه بر این، برندهای ایرانی دیگری مانند ایرانول، پارس و سایر شرکت‌های فعال در این حوزه، محصولات با کیفیتی را به بازار عرضه می‌کنند.
روغن مناسب برای گیربکس بالابر
روغن گیربکس بالابر که با نام‌هایی مانند واسکازین یا روغن دنده نیز شناخته می‌شود، نقش حیاتی در عملکرد صحیح این تجهیزات دارد. این روغن با روانکاری چرخ‌دنده‌ها و سایر اجزای داخلی گیربکس، اصطکاک و سایش را کاهش داده و علاوه بر آن، به خنک‌سازی گیربکس در حین کار کمک می‌کند.
برای بالابرهای ساختمانی، معمولاً از روغن گیربکس با گرید ویسکوزیته 150 و 220 استفاده می‌شود. در بازار، روغن‌های گیربکس با برندهای داخلی و خارجی متنوعی عرضه می‌شوند که در ادامه برخی از آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.
روغن گیربکس ایرانی:
- روغن دنده ایرانول
- روغن گیربکس بهران
- روغن گیربکس پارس
روغن گیربکس خارجی:
- ESSO
- SHELL
- BP
- IP
- MOBIL
- CASTROL
جدول مقدار روغن گیربکس بالابر ساختمانی برای سایزهای مختلف
| سایز گیربکس بالابر | مقدار روغن بر حسب لیتر |
| 110 | 1.7 |
| 150 | 3 |
| 86 | 0.87 |
| 63 | 0.32 |
| 130 | 2.3 |
| 72 | 0.5 |
علاوه بر نوع ویسکوزیته و مقدار روغن گیربکس، فواصل تعویض آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تأثیر مستقیم بر کارکرد بهینه و افزایش عمر مفید دستگاه دارد. توصیه می‌شود روغن گیربکس را پس از 500 تا 1000 ساعت کار تخلیه کرده و سپس گیربکس را شستشو دهید. پس از شستشو، دوباره گیربکس را با میزان مناسب روغن پر کنید و به صورت منظم آن را بررسی کنید. در صورتی که از روغن معدنی استفاده می‌کنید، تعویض روغن را پس از 4000 ساعت کارکرد انجام دهید، اما در صورت استفاده از روغن ترکیبی، این زمان به 8000 ساعت افزایش می‌یابد.
روغن مناسب گیربکس هلیکال
کاربرد گیربکس هلیکال بیشتر در صنایعی است که به گشتاور خروجی بالا، عملکرد نرم و کاهش صدای تولیدی نیاز دارند. این گیربکس‌ها در چهار نوع مختلف تولید می‌شوند: شفت مستقیم، هلیکال آویز، هلیکال شافت موازی و بول هلیکال یا پینیون کرانویل. هرکدام از انواع گیربکس هلیکال نیاز به روغن گیربکس مخصوص به خود دارند که در جدول زیر به تفصیل توضیح داده شده است.
| ویسکوزیته | BP | MOBIL | SHELL | TOTAL | بهران |
| 220 | BP Energol GR-XP 220 | Mobil gear 630 | Shell Omala 220 | Carter EP 220 | بهران بردبار 220 |
| BP Enersyn SG-XP 220 | Mobil Glygoyle 30 | Shell Tivela S 220 | Carter SY 220 | – | |
| – | Mobil SHC 630 | Shell Omala HD 220 | – | – | |
| 150 | – | Mobil SHC 629 | Shell Omala HD 150 | Carter SH 150 | بهران بردبار 150 |
| 100 | BP Energol GR-XP 100 | Mobil gear 627 | Shell Omala 100 | Carter EP 100 | بهران بردبار 100 |
| 68-46 | – | Mobil D.T.E 13M | Shell Tellus T 32 | Equivis ZS 46 | بهران بردبار 68 |
| 32 | – | Mobil SHC 624 | – | Dacnis SH 32 | – |
| 22-15 | BP Energol HLP-HM 15 | Mobil D.T.E 11M | Shell Tellus T 15 | Equivis ZS 15 | – |
روغن مناسب گیربکس خورشیدی
بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس خورشیدی، در ابتدا پس از 100 ساعت کارکرد دستگاه است. پس از آن، هر 1000 ساعت کار باید روغن گیربکس تعویض شود تا عملکرد دستگاه بهینه باقی بماند.
جدول انواع روغن مناسب گیربکس خورشیدی:
| نوع روغن | BP | CASTROL | MOBIL | SHELL | TOTAL | بهران |
| روغن معدنی | Energol GR-XP 680 | Alpha SP 680 | Mobilgear XMP 680 | Omala 680 | Carter EP 680 | |
| Energol GR-XP 460 | Alpha SP 460 | Mobilgear XMP 460 | Omala 460 | Carter EP 460 | بهران بردبار 460 | |
| Energol GR-XP 320 | Alpha SP 320 | Mobilgear XMP 320 | Omala 320 | Carter EP 320 | بهران بردبار 320 | |
| Energol GR-XP 220 | Alpha SP 220 | Mobilgear XMP 220 | Omala 220 | Carter EP 220 | بهران بردبار 220 | |
| Energol GR-XP 150 | Alpha SP 150 | Mobilgear XMP 150 | Omala 150 | Carter EP 150 | بهران بردبار 150 | |
| Energol GR-XP 100 | Alpha SP 100 | Mobilgear XMP 100 | Omala 100 | Carter EP 100 | بهران بردبار 100 | |
| روغن سینتتیک | Energsyn SG-XP 680 | – | Mobil Glygoyle 680 | Tivela S 680 | Carter SY 680 | |
| Energsyn SG-XP 460 | Alphasyn PG 460 | Mobil Glygoyle 460 | Tivela S 460 | Carter SY 460 | ||
| Energsyn SG-XP 320 | Alphasyn PG 320 | Mobil Glygoyle 320 | Tivela S 320 | Carter SY 320 | ||
| Energsyn SG-XP 220 | Alphasyn PG 220 | Mobil Glygoyle 220 | Tivela S 220 | Carter SY 220 | ||
| Energsyn SG-XP 150 | Alphasyn PG 150 | Mobil Glygoyle 150 | Tivela S 150 | Carter SY 150 | ||
| – | – | Mobil Glygoyle 100 | – | – | ||
| – | – | Mobil SHC Gear 680 | – | Carter SH 680 | ||
| Energsyn EP-XF 460 | Alphasyn T 460 | Mobil SHC Gear 460 | Omala HD 460 | Carter SH 460 | ||
| Energsyn EP-XF 320 | Alphasyn T 320 | Mobil SHC Gear 320 | Omala HD 320 | Carter SH 320 | ||
| Energsyn EP-XF 220 | Alphasyn T 220 | Mobil SHC Gear 220 | Omala HD 220 | Carter SH 220 | ||
| Energsyn EP-XF 150 | Alphasyn T 150 | – | Omala HD 150 | Carter SH 150 | ||
| – | – | – | – | – | – |
به طور کلی، همان‌طور که اشاره شد، انتخاب روغن مناسب برای گیربکس‌ها و تعویض آن در فواصل زمانی استاندارد، تأثیر زیادی بر عملکرد بهینه دستگاه دارد. این امر باعث افزایش طول عمر دستگاه و جلوگیری از مشکلات احتمالی می‌شود. از طرفی، هزینه‌های نگهداری و تعویض روغن به مراتب کمتر از هزینه‌های تعمیر یا تعویض قطعات گیربکس است، بنابراین رعایت این نکات می‌تواند به صرفه‌جویی در هزینه‌ها و بهبود کارایی دستگاه کمک کند.
