شهر میبد یادگاری دیرینه از دوران پر آوازه ساسانیان است. شهری با روایت‌های فراوان و بناهای تاریخی بسیار که در دل کویر یزد واقع شده است. در هر گوشه از میبد آثاری وجود دارند که مهر تایید بر تمدن بی نظیر این مرز و بوم می‌زنند. این شهر، شهری زیبا و دل انگیز است که مجموعه‌ای از بناهای تاریخی و ارزشمند را در آغوش گرفته است؛ بناهایی که چشم هر بیننده‌ای را جذب می‌کنند و در مورد تاریخ کشور اطلاعات ارائه می‌دهند. اگر شما نیز آوازه پر شور و شعف میبد در یزد را شنیده‌اید، با ما در مجله دوباره سفر با معرفی میبد همراه باشید.
معرفی شهر تاریخی میبد در یزد
میبد یزد شهری با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیار است که در ۴۵ کیلومتری مرکز یزد قرار دارد. این شهر از سمت شرق و شمال به اردکان و از سمت جنوب و غرب به صدوق منتهی می‌شود. این شهر در ابتدا سکونتگاهی معمولی بوده اما در دوره‌های تاریخی بناهایی در میبد ساخته شدند و آن را به حالت کنونی تبدیل کردند.
میبد هم اکنون ۱۹۵۲ هکتار مساحت دارد و روی شیب طبیعی از شمال به سمت جنوب قرار دارد. برخی از مستندات تاریخی این شهر را به دوره حضرت سلیمان منسوب می‌کنند و برخی دیگر زمان احداث شهر میبد را دوران ساسانیان می‌دانند. هر چه که باشد، این شهر یادگاری متمدن از دوره‌های پیشین است و از نظر تاریخی ارزش بسیار والایی دارد.
تاریخچه میبد یزد
میبد شهری با قدمت ۷ هزارساله است. آسان تاریخی یافته شده در این شهر سکه‌ها و ظروفی هستند که به دوران ساسانیان تعلق دارند. این موضوع گواه محکمی بر این امر است که شهر میبد یزد در دوران ساسانیان به عنوان شهری با اهمیت کاربرد داشته است. میبد را کانون یکجا نشینی ایران به شمار می‌آورند. وجود راه‌های زیر زمینی، قلعه‌های باستانی و بناهای تاریخی نشان از تاریخچه دور و دراز این شهر دارد.
فرهنگ و آداب و رسوم میبد یزد
از دیرباز تا کنون مردمانی در شهر میبد می‌زیسته‌اند که فرهنگ و آداب و رسومی جالب دارند. نوع پوشش، نوع عزاداری، آداب معاشرت و غذاهای محلی این شهر باستانی خاص و دوست داشتنی است. در مورد فرهنگ و آداب و رسوم شهر میبد باید موارد زیر را بدانید:
پوشش و لباس محلی
پوشش و لباس محلی خاصی برای مردمان شهر هزار داستان میبد وجود ندارد. این افراد همان پوشش یزدی‌ها را دارند. یعنی لباس‌هایی عبا مانند با شال و سربند را به تن می‌کنند. از جمله لباس‌های محلی پرکاربرد استان یزد و شعر میبد می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم: کلاهک، پیراهن مولی، عرق چین، ارخالق، لباده، شتل کمر، چارقد، چاقچور، پیچه، سدره و روسری.
آداب و رسوم
آداب و رسوم خاص و منحصر به فرد مردم میبد در مراسماتی که دارند تجلی می‌کند. در ایام نوروز رسم این است که غذای اولین شب سال پلو با گوشت باشد. در این ایام کوچکترها به دیدار بزرگترها می‌روند و روزهای ابتدای سال را جشن می‌گیرند. رسم جالب و دوست داشتنی برای ایام عید این است که مادر شوهرها به خانه تازه عروس‌ها می‌روند تا به عقیده خود نحسی روز سیزدهم عید را از بین ببرند. مراسمات شادی در شهر میبد یزد با نهایت شکوه برگزار می‌شوند.
عزاداری در این شهر آداب و رسوم خاص خود را دارد. اگر خانواده‌ای عزیز از دست بدهد، در روز خاکسپاری می‌بایست به مهمانانی که باید همدردی آمده‌اند، آش یا شله بدهد. این آش با نام آش پشت تابوت معروف است. در ایام عزاداری عمومی نیز این شهر رنگ و رویی مربوط دارد.
گویش
لهجه شیرین یزدی لهجه‌ای است که مردمان میبد به آن گویش دارند. مردم میبد در واقع مردم بومی یزد به حساب می‌آیند و با لهجه‌های صحبت می‌کنند که از نظر آوا و تلفظ واژگان کمی با فارسی تفاوت دارد.
سوغات
شهر یزد نه تنها به جاذبه‌های باستانی خود بلکه به سوغانی که دارد نیز معروف است. اگر روزی از میبد دیدن کردید، میتوانید بی نظیرترین شیرینی‌های معروف را در این شهر امتحان کنید. شیرینی قطاب، پشمک، لوز، نان پنجره‌ای و حلوا ارده شیرینی‌های پرطرفدار و بهترین سوغاتی‌های میبد هستند.
غذای محلی میبد
آش گندم، آش آلو، آش ماش، قیمه نخود، کوفته لپه و قلیه کدو جزو غذاهای محلی میبد در استان یزد به شمار می‌آیند.
صنایع دستی میبد یزد
مانند هر شهر و دیار دیگر، شهر میبد نیز صنایع دستی منحصر به فردی دارد. صنایع دستی بی نظیر و باکیفیت میبد می‌توانند یادگاری فاخر و ارزشمند باشند که شما از مردمان این شهر به امانت می‌گیرید. در طول سفر به میبد یزد اگر از غرفه‌ها دیدن کنید، با خیل عظیمی از ظروف سفالی، پارچه‌های رنگارنگ کاربافی و زیلو مواجه می‌شوید. هر یک از این صنایع دستی تجلی گر هنر و مهارت شگفت انگیز مردمان دیار یزد هستند. با گشت و گذار در بازارهای شهر میبد حتما یادگاری ایده آل و بی نقص را انتخاب و خریداری خواهید کرد.
جاذبه‌های تاریخی میبد یزد
جدا از فرهنگ، آداب و رسوم و صنایع دستی که میبد دارد، آثار باستانی آن بسیار پرطرفدار هستند. این شهر جزو معروف‌ترین شهرهای دنیا است و نگینی تاریخی و والا مقام در دل کویر یزد به شمار می‌آید. گردشگران بسیاری اعم از گردشگران ایرانی و خارجی برای بازدید از دیرینه بناهای ایرانی هر ساله به میبد سفر می‌کنند. پرآوازه‌ترین بناهای تاریخی این شهر عبارتند از:
قلعه نارین
در ۵۰ کیلومتری شمال غربی استان یزد، دژی محکم و استوار بنا شده است که بر تپه‌ای از تل خاک نمایان است. این دژ نوعی پناهگاه برای در امان ماندن از حملات دشمنان بود که در دوران ساسانیان بنا شد. بنای هفت طبقه با دیوارهای هشتی و معماری بی نقص که شکوه آن همان طور که بوده، باقی مانده است. نارین قلعه در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه بارچین میبد
قلعه بارچین از دیگر فلعه‌های تاریخی منسوب به اربابان زرتشتی است که در شرق میبد و در روستای بارچین واقع شده است. در مواقع ناامنی این بنا به عنوان پناهگاه کاربرد داشته است. مصالح مورد استفاده در ساخت قلعه بارچین خشت و گل است. این قلعه همانند سایر دژهای تاریخی بخش‌های گوناگونی دارد. به محض ورود به قلعه و در بالای سردر اتاقی خواهید دید که اتاق ارباب بوده است. دو طبقه و چهار برج معمولی با معماری ساده در ۴ گوشه قلعه بارچین میبد یزد قرار دارند. هر فردی بنا بر مقام و موقعیتی که داشته، در اتاق‌های مختلف طبقات قلعه بارچین پناه می‌گرفته است.
یخچال تاریخی میبد
چشم انداز یخچالی خشتی و تاریخی در شهر میبد وجود دارد. این یخچال در دوران صفویه احداث شد و از ۴ بخش اصلی یعنی حوض یخ بند، دیوار سایه انداز، بند اصلی و مخزن یخ تشکیل شده است. در گذشته این بنا محلی برای نگهداری یخ بوده که نشان می‌دهد مردم منطقه میبد متمدن و ماهر بوده‌اند. یخچال میبد در مرکز شهر میبد یزد قرار دارد و بنایی خشتی است اما شکوه و استحکام آن از گذشته تا به امروز پابرجا است. این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۵ در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. آدرس دقیق یخچال تاریخی شهر میبد چنین است: میبد، بلوار قاضی، رو به روی کاروانسرای شاه عباسی و چاپارخانه.
برج کبوتر خانه
شاید یکی از تعجب برانگیزترین بناهای میبد، برج کبوتر آن باشد. کود پرندگان به عنوان یک کود غیر شیمیایی مفید در صنعت چرم و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در گذشته کبوتر خانه‌ها نه تنها در یزد بلکه در سر تا سر کشور احداث شدند. کبوتر خانه شهر میبد یزد ساختمانی خشتی است که حدود ۴ هزار لانه کبوتر در آن وجود دارد. این بنای تاریخی شرایطی ایده آل با سبک معماری بی نظیر را برای نگهداری از کبوترها فراهم کرده است. این بنا هم اکنون یکی از آثار تاریخی کشور است و محیطی بی نظیر برای بازدید و گشت و گذار است.
کاروانسرای میبد
کاروانسراهای صفویان در نقاط مختلف کشور ما از جمله میبد یزد وجود دارند. کاروانسرای شاه عباسی این شهر از معماری بسیار عالی برخوردار شده است و قدمتی بسیار بالا دارد. نقشه این بنا مربع است. در مجموع ۱۰۰ اتاق در این بنا دیده می‌شود که ۲۴ اتاق آن در حیاط مرکزی قرار دارند. آب انبار، هشتی ورودی، ساباط، ایوان، چاپارخانه و یخ خانه از جمله مهم‌ترین بخش‌های این کاروانسرا به شمار می‌آیند.
امروزه قسمت‌هایی از کاروانسرا به رستوران تبدیل شده است و قسمت‌هایی نیز برای استراحت گردشگران در نظر گرفته شده است. این بنا در سال ۱۳۵۷ در فهرست میراث ملی کشور ما ایران به ثبت رسید. اگر می‌خواهید از کاروانسرای شاه عباسی میبد دیدن کنید، باید به بلوار قاضی میرحسین بروید. رو به روی یخچال هشتی میبد میتوانید کاروانسرا را ببینید
آب انبار کلار میبد
نمای روبه روی کاروانسرای شاه عباسی در میبد، مختص به آب انباری زیبا و خاص است که به دوره صفویان تعلق دارد. این آب انبار با مصالحی همچون خاکستر، آهک و ماسه ساخته شده است. بخش‌های مختلفی در آب انبار کلار وجود دارند: خزینه، قنات، گنبد، پاشیر و چهار بادگیر. مخازن آب در این آب انبار در درجه اول به منظور برطرف کردن نیاز مردم به آب شرب وجود داشتند. سپس از این آب برای نگهداری دام و شستشو استفاده می‌شد.
قلعه مهرجرد میبد
قلعه مهرجرد در میبد قلعه‌ای متعلق به دوران زندیان و افشاریان است. این قلعه دارای معماری خاصی است و از خشت و گل طراحی شده است. این بنا دارای سه طبقه مجزاست که هر طبقه با مصالح اصلی مزین شده‌اند. قسمت ورودی قلعه نیز با چوب طراحی شده است. در مهر سال ۱۳۸۰ قلعه مهرجرد به فهرست میراث ملی ما پیوست. این بنا در محله «در قلعه» میبد واقع شد و چشم انداز آن از دور قابل تماشا است.
موزه‌های میبد یزد
شهر پر رمز و راز میبد خاستگاه اشیایی تاریخی و کاربردی است. این اشیا امروزه در موزه‌های این شهر نگهداری می‌شوند. اگر به بازدید از اشیای تاریخی و قدیمی علاقه زیادی دارید، موزه گردی در میبد یزد می‌تواند ساعت‌ها شما را مشغول کند. معروف‌ترین و بهترین موزه‌های این شهر عبارتند از:
موزه زیلو
یکی از با ارزش‌ترین موزه‌های میبد یزد موزه زیلو است. کافی است شما در سفر به میبد سری به کاروانسرای قدیمی و با قدمت این شهر بزنید تا از موزه زیلو دیدن کنید. در این موزه آثاری به چشم می‌خورند که نمونه آن‌ها در هیچ کجای جهان وجود ندارد. یکی از بهترین آثار موجود در این موزه زیلوی متعلق به مسجد جامع است که قیمت بسیار بالایی دارد.
موزه چاپارخانه
چاپارخانه که نام دیگر آن موزه پست است، از دیگر مجموعه‌های تاریخی و پرطرفدار در شهر میبد به شمار می‌آید. این موزه در دوران قاجار پایه گذاری شده است و روزگاری در آن داد و ستد نام صورت می‌گرفته است. نامه‌های متعدد و ابزارهای نامه رسانی در این موزه به چشم می‌خورند. اگر می‌خواهید اطلاعاتی را در مورد داد و ستد نامه‌های دولتی یا نامه‌های معمولی در گذشته به دست بیاورید، پس از این موزه دیدن کنید.
موزه سفال
از دیگر موزه‌های جذابی که در میبد یزد وجود دارد مجموعه موزه سفال است. در این موزه همان طور که از نامش پیداست، کوزه‌های سفالی و اشیای متعدد سفالی نگهداری می‌شوند. این موزه جزو پرطرفدارترین موزه‌های این شهر است که همه روزه بازدید زیادی دارد.
بهترین زمان سفر به میبد
شهر میبد یزد به واسطه برخورداری از جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی همواره مقصدی برای گردشگران کنجکاو است. این شهر در دل کویر واقع شده و در زیر مجموعه شهرهای گرم و خشک کشور ما به حساب می‌آید. در فصل تابستان و فصول گرم سال گرمای هوا در این شهر بسیار شدید است و ممکن است اذیت شوید. پس بهتر است فصلی مثل بهار یا زمستان که هوا سرد است را برای سفر به میبد انتخاب کنید. لازم به ذکر است ماه‌های سفر و محرم شهر میبد پذیرای گردشگران بسیاری است چرا که مراسمات مذهبی در این شهر بسیار باشکوه و متفاوت برگزار می‌شوند.
چگونه به میبد سفر کنیم؟
ممکن است بپرسید چگونه می‌توانیم به میبد سفر کنیم؟ زمان و هزینه‌ای که در اختیار شماست تعیین می‌کند که با چه روشی به میبد بروید. مسیر دسترسی به این شهر دارای اتپبوس، هواپیما و قطار است. اگر می‌خواهید جذابیت‌های فراوان یزد و شهرهای آن را به چشم ببینید، پیشنهاد می‌کنیم با خودروی شخصی خود به میبد بروید. فاصله تهران تا این شهر حدود ۶۸۰ کیلومتر است.
سخن پایانی
در این مطلب در مورد میبد یزد صحبت کردیم. شهر میبد دیرینه شعری در قلب کویر یزد است و آثار باستانی جالب زیادی دارد. این شهر پر رمز و راز در فاصله ۴۵ کیلومتری مرکز یزد واقع شده و بناهای تاریخی بسیاری دارد. انواع دژهای محکم و استوار، یخچال تاریخی و کاروانسرای شاه عباسی از جمله این بناها هستند. در کنار جاذبه‌های تاریخی، موزه‌ها و جاذبه‌های گردشگری این شهر آن را به مقصدی عالی برای گردشگری تبدیل کرده‌اند. آداب و رسوم، طرز پوشش و گویش مردمان میبد مشابه مردمان یزد است. اگر قرار است در سفر به یزد از شهر تاریخی میبد دیدن کنید، این مطلب می‌تواند راهنمایی مناسب برای سفر بهتر شما باشد.
