مسجد عمادالدوله کرمانشاه

در این بخش از مقالات ایرانگردی قصد معرفی و آشنایی با مسجد عمادالدوله را که یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه است داریم. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این مکان زیبا با ما در مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید.

کرمانشاه یکی از شهرهای ایران است که حرف های بسیاری را در زمینه تاریخ و فرهنگ کشور برای گفتن دارد و به عنوان یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های تاریخی در دنیا شهرت یافته است. کرمانشـاه با داشتن بیش از 5000 اثر دیدنی به عنوان اولین پایتخت گردشگری جهان اسلام از سوی سازمان ملل انتخاب شد و همچنین سومین شهر از لحاظ گردشگری بعد از شهرهای شیراز و اصفهان می باشد.

مسجد عمادالدوله ، نام مسجدی در شهر کرمانشاه است که از آثار دورهٔ قاجاریه است. ساختمان نخستین مسجد در سال ۱۲۸۵ ه‍.ق (۱۸۶۸ میلادی) توسط امامقلی میرزا عمادالدوله (والی غرب و سرحددار عراقین) ساخته شده‌ است. این مسجد به صورت چهارایوانی بنا شده و دارای سردر، صحن، ایوان، شبستان ستوندار و حجرههای زیاد است. این مسجد در حال حاضر به‌ عنوان حوزه‌ علمیه‌ امام صادق (ع)، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ورودی اصلی مسجد از طریق این ایوان شرقی است که با در چوبی بزرگی به راستهٔ زرگرهای بازار کرمانشاه مرتبط می‌شود. در دیگر مسجد در ضلع جنوب غربی قرار داشته که توسط دالانی به تقاطع بازار زرگرها و بازار حوری آباد متصل می‌شود. این تقاطع زیر بزرگ‌ترین گنبد بازار که به میدان مشهور است قرار دارد.

بر کاشی‌کاری ایوان مسجد، کتیبه‌ای شامل قصیده‌ای با ذکر نام پادشاه وقت (ناصرالدین شاه)، نام سازنده و تاریخ ۱۲۸۵ ه‍.ق (۱۸۶۸ میلادی) جای دارد. بر روی ایوان شرقی صحن مسجد، اتاقکی چوبین ساخته‌اند.

معماری

مسجد عماد الدوله کرمانشاه، هم به لحاظ زیبایی‌های ساخت و معماری و پیشینه‌ی تاریخی خود و هم به لحاظ جنبه‌های مذهبی و اسلامی، مکان بسیار مهم و ارزشمندی به شمار می‌رود که دیدن آن خالی از لطف نخواهد بود. این مسجد زیبا و باشکوه، دارای ۴ ایوان و یک مناره است و بخش‌های مختلفی نظیر شبستان ستون‌دار، سر در، دهنه‌ها، ایوان، اتاق‌های متعدد و صحنی با ابعاد تقریبی ۲۴×۳۰ متر دارد.

بیشتر تزئینات کاشیکاری مسجد عمادالدوله را نقوش هندسی و گیاهی به‌صورت انتزاعی و تجریدی تشکیل می‌دهد. این نقوش استحکام ساده و روانی دارد و برگرفته از تزئینات معماری دوران صفویه و زندیه است. در کاشیکاری این بنا منظره‌های معماری به کار رفته، اما نقوش انسانی به کار نرفته‌ است.

بخش‌های مختلف مسجد

قاپی شاه نجف ، دروازه‌ای از حرم حضرت علی (ع)

پس از ساخت این مسجد، بانی آن یکی از درهای حرم علی را به کرمانشاه آورد و در این مسجد نصب نمود و به جای آن در نقره‌ای دیگری را وقف آستانه علوی نمود. این درگاه که امروزه در مدخل مسجد و بازار زرگرها قرار دارد و به «قاپی شاه نجف» مشهور است، به دورهٔ صفویه تعلق دارد.

ایوان جنوبی صحن

ایوان بخش جنوبی، در واقع همان ورودی شبستان اصلی است که نسبت به سه ایوان دیگر مسجد بلندتر بوده و تزئینات بیشتر و زیباتری در آن به کار رفته است که بسیار چشم‌نواز هستند. در دوره‌های اخیر، کف و ازاره‌ی این ایوان با سنگ مرمر پوشانده شده است. بالای ازاره نیز کاشی‌کاری‌های زیبایی انجام گرفته است. در قسمت کاشی‌کاری شده‌ی ایوان، کتیبه‌ای به چشم می‌خورد که نام پادشاه وقت یعنی ناصرالدین شاه قاجار، سازنده‌ی مسجد و تاریخ ساخت آن، یعنی سال ۱۲۸۵ هجری قمری حک شده است.

ضلع پشتی ایوان

در ضلع پشتی ایوان در مسجد عماد الدوله، درگاهی وجود دارد که راه ورود به یک شبستان مستطیل شکل است. گنبد این شبستان و پوشش طاق آن از اطراف بر روی دیوارهای جانبی و از بخش میانی بر روی ۱۴ ستون آجری قرار گرفته است. ستون‌های شبستان مقاطع مربعی شکل با ابعاد ۸۰×۸۰ سانتی‌متر دارند. ساقه‌ی ستون‌ها، با برش گوشه‌های این مربع‌ها توسط سازندگان به صورت هشت‌ضلعی‌های زیبایی در آمده‌اند.

در ساخت این بخش از مسجد، از دیوارها گرفته تا پوشش آن، از آجرکاری‌های ساده استفاده شده است و تزئین خاصی در آن دیده نمی‌شود. تنها پوشش گنبد جانب محراب، دارای تزئینات ویژه و زیبایی است که نظر بیننده را به خود جلب می‌کند. در میانه‌ی ضلع جنوبی شبستان، محرابی با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و رنگارنگ خودنمایی می‌کند. در پوشش کف و ازاره نیز از سنگ مرمر استفاده شده است. برای ورود نور به شبستان و تأمین روشنایی این بخش، در رأس پوشش روزنه‌هایی تعبیه شده است.

ضلع شمالی صحن

در قسمت شمالیِ صحن مسجد، ایوان کوتاهی وجود دارد که یک برج ساعت در بالای آن قرار گرفته است. در دو بخش شرقی و غربی این ایوان، دو ایوان دیگر به صورت کاملا قرینه بنا شده‌اند. در پیرامون این ایوان‌ها چندین حجره وجود دارد. نمای بیرونی ایوان‌ها و حجره‌ها به صورت استادانه‌ای با کاشی‌های خوش رنگ طراحی شده است. در سال‌های اخیر، در قسمت میانی صحن، حوضی ساخته شده که نمای زیبایی به این قسمت بخشیده است. در زیر این حوض، سردابه یا زیرزمینی وجود دارد که در حال حاضر مکانی است که طلاب در آنجا به انجام تمرینات ورزشی می‌پردازند.

برج ساعت مسجد

همانطور که گفتیم در مسجد عمادالدوله یک برج ساعت قرار دارد که در راستای شمال شرقی به جنوب غربی ساخته شده‌ است. این بنا از جمله برج‌های ساخته شده در مساجد ایران در اواخر عصر قاجار است، که کاربردی همچون برج ساعت مسجد شاه (امام خمینی) تهران دارد و نشانگر تلاش جامعه در استفاده از تکنولوژی مدرن در اماکن مذهبی ایران است. تکنیک ساخت این برج با تکنیک به کار رفته در مناره‌های تاریخی اواخر قاجار یکسان است. برج ساعت مسجد عمادالدوله در طی سالیان از راستای قائم منحرف شده و طرحی برای تعمیر، مرمت، استحکام‌بخشی و جلوگیری از انحراف بیشتر آن انجام شده‌ است.

چطور به مسجد عمادالدوله برویم ؟

مسجد عمادالدوله در یکی از محله‎‌های قدیمی کرمانشاه به نام فیض آباد، در بخش غربی خیابان مدرس و غرب بازار زرگرها قرار دارد. یکی از جنبه هایی که باعث رونق و شهرت این مسجد شده موقعیت خوب آن است که درست در مرکز کرمانشاه و در کنار بازار سنتی قرار دارد. برای رفتن به داخل این مسجد دو راه وجود دارد یا می توانید از ورودی اصلی مسجد استفاده کنید که در راسته بازار زرگرهاست و یا می توانید از راسته بازار بزازان بروید.

آدرس: استان کرمانشاه، کرمانشاه، ضلع غربی خیابان مدرس، نرسیده به سه‌راه نواب، روبروی سبزه میدان، داخل بازار زرگرها