مسجد امام اصفهان
اصفهان به دلیل آثار تاریخی و گردشگری متعدد و قرار گرفتن در مرکز ایران یکی از پربازدیدترین شهرهای کشور محسوب می‌شود. مسجد امام واقع در میدان نقش جهان از مهم‌ترین و مشهورترین آثار توریستی اصفهان است که در ضلع جنوبی میدان واقع شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مسجد امام اصفهان تا انتهای مقاله با مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید.
معرفی مسجد امام اصفهان
مسجد امام یکی از بی‌نظیرترین آثار معماری اسلامی در شهر اصفهان است که خلاقیت‌های زیادی در ساخت آن به کار رفته است. مسجد امام قبل از انقلاب جمهوری اسلامی به مسجد شاه شهرت داشت. همچنین دارای صحن بسیار بزرگ با وسعت ۵۰۰۰ متر مربع است. این بنا یکی از جذاب‌ترین بناها از نظر گردشگران خارجی به شمار می‌رود. به طوری که در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و یک میراث جهانی به حساب می‌آید.مسجد امام در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع شده و بناهای دیگری مانند بازار قیصریه، عالی قاپو و مسجد شیخ لطف‌الله نیز در این میدان قرار دارند.
مسجد امام اصفهان در دوره صفوی و قرن یازدهم هجری بنا شد. مسجد جامع عباسی و مسجد سلطانی از دیگر اسامی مسجد امام هستند و علت اصلی این نام‌گذاری‌ها ساخت مسجد به دستور شاه عباس اول صفوی است. هنگام ورود در سردر مسجد کتیبه‌ای مشاهده خواهید کرد که به سال ۱۰۲۵ هجری قمری تعلق دارد که یادگاری علیرضا عباسی بوده و با خط ثلث بر روی آن حک شده است. البته ساخت مسجد بسیار طول کشید و بخشی از آن در کتیبه‌ای با تاریخ ۱۰۷۸ هجری قمری به چشم می‌خورد که مربوط به اولین سال سلطنت شاه سلیمان است. همچنین در قسمت دیگری از مسجد تاریخ ۱۰۹۵ که مصادف با سلطنت دیگر جانشین‌های حکومت صفوی است دیده می‌شود.
معماری مسجد امام اصفهان
در دوره صفویه بناهای باشکوهی در سراسر ایران به‌خصوص اصفهان ساخته شد. در واقع شاه عباس صفوی قصد داشت هنر معماری ایرانی و اسلامی را به رخ امپراطوری عثمانی بکشد و برای همین دستور به ساخت چنین بناهایی مانند مسجد امام داد. با نگاه به مسجد امام و معماری باشکوه آن به درک موضوع پی خواهید برد. یکی از بخش‌های شگفت‌انگیز این مسجد گنبدخانه است که در دوره صفوی به جای شبستان ستون‌دار در مساجد ساخته می‌شد. تزیینات کاشی‌کاری در داخل و نمای خارجی گنبد بسیار دیدنی است و در اطراف آن چهار ایوان قرار دارد که به همراه گنبدخانه، مسجد امام را به یکی از متفاوت‌ترین و زیباترین بناهای اسلامی تبدیل می‌کند.
مسجد امام اصفهان از بخش‌هایی همچون یک گنبد اصلی، دو شبستان در شرق و غرب، چهار مناره، چهار ایوان و حیاط تشکیل شده است. محراب مسجد از سنگ مرمر یکپارچه ساخته شده و یکی از زیباترین محراب‌ها در بین تمام مساجد شناخته می‌شود. در دو طرف مسجد مدارس سلیمانیه و ناصریه نیز وجود دارند. کاشی‌های به کار برده شده در تزیین مسجد از نوع کاشی هفت‌رنگ هستند. در ساخت مسجد امام هنرمندان زیادی نقش داشتند که با هنرهای منبت‌کاری، کاشی‌کاری، سنگ‌تراشی و خوشنویسی هنر خود را به رخ جهانیان کشاندند. ۴۷۵ هزار کاشی، ۱۸ میلیون قطعه آجر و سنگ‌های بزرگ مرمر تراش خورده از مهم‌ترین متریال به کار رفته در ساخت مسجد هستند.
بخش‌های مختلف مسجد امام اصفهان
مسجد امام از بخش‌های مختلف دیدنی تشکیل شده که هر کدام در نوع خود یک جاذبه تماشایی هستند:
مناره‌ها
اغلب مساجد دو مناره دارند که نشانه قرآن و عترت هستند. با این حال در ساخت مسجد امام از چهار مناره استفاده شده که به دلیل پلان چهار ضلعی مسجد است. با توجه به این که در ساخت مساجد باید محور قبله رعایت شود مسجد امام از این جهت با مشکل مواجه شد و با هر چهار جهت اصلی جغرافیایی مطابقت دارد. طراحان مسجد برای رفع این مشکل در سردر اصلی مسجد دو مناره با ارتفاع ۴۸ متر ساختند. همچنین دو مناره کوچک‌تر دیگر پشت این مناره‌ها قرار دارند که ارتفاع آنها ۴۲ متر است. تمامی مناره‌ها دارای گلدسته هستند؛ ولی در گذشته صدای اذان از مناره‌های کوتاه پخش می‌شد. از آنجایی که مناره‌های بلند رو به حرمسرای سلطانی قرار داشتند برای اذان‌گویی از آنها استفاده نمی‌شد.
کتیبه‌ها
چندین کتیبه مختلف در مسجد امام اصفهان وجود دارد که بر روی کاشی‌های خشتی هفت‌رنگ معرق نگاشته شده‌اند. یکی از آنها در سردر اصلی مسجد قرار دارد. در کنار آن کتیبه دیگری با خط محمدرضا امامی قرار دارد. محتوای کتیبه قدردانی از اساتیدی نظیر استاد علی‌اکبر اصفهانی و محب علی بیک الله است که در ساخت مسجد نقش مهمی داشتند. کتیبه‌های دیگری در مسجد به چشم می‌خورند که توسط برترین خطاط‌های دوره صفویه مانند علیرضا عباسی، محمد صالح امامی و عبد الباقی تبریزی نوشته شده‌اند.
تزیینات داخل مسجد
مهم‌ترین ویژگی مسجد امام تزیینات آن است که با ظرافت و دقت کار شده‌اند. کاشی‌های به کار رفته در مسجد بهترین نمونه در بین تمام آثار تاریخی کشور است و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های معماری دوره صفویه محسوب می‌شد. مسجد امام مساحت بسیار بزرگی دارد و امکان استفاده از کاشی‌های ظریف در آن بسیار دشوار بود. برای همین هنرمندان اصفهانی از کاشی‌های با ابعاد بسیار کوچک که در اشکال و رنگ‌های مختلف هستند برای تزیینات مسجد استفاده کردند. به این کاشی‌ها، کاشی هفت‌رنگ می‌گویند و برای اولین‌بار در مسجد امام اصفهان به کار برده شدند. از دیگر تزیینات قابل توجه مسجد می‌توان به طرح‌های انتزاعی آن اشاره کرد که ظرافت خاصی دارند. نقوشی مانند چلیپا، پرندگان، درختان و موجودات زنده در طرح‌های انتزاعی مسجد به کار رفته‌اند.
گنبد مسجد
گنبد مسجد امام از بی‌نقص‌ترین گنبدها در سراسر جهان است و شکل هندسی بی‌نظیری دارد. استفاده از کاشی‌های لاجوردی داخل گنبد و قرار گرفتن زیر آن آسمان را تداعی می‌کند. یکی از تکنیک‌های خارق‌العاده ای که در این جاذبه زیبا به کار رفته انعکاس صدا در زیر گنبد است. اگر زیر گنبد بایستید و صحبت کنید صدای شما کاملاً پژواک می‌شود. بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی به همین دلیل به بازدید مسجد امام می‌روند و در زیر گنبد آن آواز می‌خوانند. برای آن که صدای اذان توسط مؤذن در تمام مسجد بپیچد این تکنیک خلاقانه و هوشمندانه اجرا شده است.
سنگ شاخص ساعت
در زمان ساخت مسجد خبری از ساعت نبود و برای برگزاری نماز در زمان دقیق یک سنگ شاخص ساعت در مسجد بنا شد که در حیاط غربی آن قرار دارد. ساعت از یک سنگ مستطیلی تشکیل شده که بر روی آن یک سنگ مثلثی دیگر قرار دارد و هنگام ظهر سایه‌ای بر روی آن مشاهده نمی‌شود. محل قرارگیری ساعت بسیار اهمیت دارد و تنها با تکان دادن چند میلیمتر آن دیگر توانایی تشخیص دقیق زمان نماز را ندارد. این سنگ هنوز بعد از ۴۰۰ سال قابل استفاده است و در صورت مشاهده نکردن سایه نمازگزاران می‌توانند نماز ظهر خود را به جا آورند.
سنگاب
سنگاب به ظرفی شبیه به یک کاسه بزرگ گفته می‌شود که از سنگ یکپارچه ساخته شده است. بر روی سنگاب تزیینات بسیار ظریف و زیبایی تراش خورده‌اند که نشان‌دهنده اشعاری در وصف حضرت علی هستند. هدف از ساخت آن جمع‌آوری آب باران است و در گذشته برای وضو گرفتن و مصرف شرب مورد استفاده واقع می‌شد. در مسجد امام حدود ۷ سنگاب وجود دارد که از آهن، یشم و سنگ مرمر ساخته شده‌اند.
امکانات مسجد امام اصفهان
مسجد امام اصفهان در یکی از بهترین مناطق شهر یعنی میدان نقش جهان واقع شده است؛ بنابراین به بسیاری از امکانات موردنیاز مسافران و گردشگران دسترسی دارد. از امکانات آن می‌توان به اقامتگاه، پارکینگ، رستوران، کافه، بوفه، دسترسی به وسایل نقلیه، امکان تردد معلولین با ویلچر، امانت‌داری و… اشاره کرد. علاوه بر آن در اطراف مسجد فروشگاه‌های صنایع دستی بسیار متعددی وجود دارند که می‌توانید سوغاتی و هدیه برای عزیزان خود تهیه کنید. رستوران‌های سنتی اطراف مسجد لذیذترین غذاهای سنتی اصفهان مانند بریانی تهیه می‌کنند که پیشنهاد می‌شود حتماً سری به آنها بزنید.
مسیر دسترسی به مسجد امام اصفهان
مسجد امام در شهر اصفهان، ضلع جنوبی میدان نقش جهان و محدوده دولت‌خانه صفوی واقع شده است. ورودی اصلی آن در ضلع جنوبی میدان قرار دارد و برای دسترسی سریع‌تر ورودی های دیگری رو به محله‌های اطراف بنا شده‌اند. دسترسی به مسجد از خیابان‌های حافظ، سپه و استانداری به‌صورت پیاده یا درشکه امکان‌پذیر است. ایستگاه مترو و اتوبوس میدان امام حسین نزدیک‌ترین ایستگاه به مسجد هستند. همچنین در اطراف میدان چندین پارکینگ عمومی وجود دارد که خودروی شخصی خود را می‌توانید در آنجا پارک کنید.
بازدید از مسجد امام اصفهان
همه‌روزه به جز روزهای تعطیل درب مسجد امام به روی تمام شهروندان ایرانی و خارجی باز است. ساعات بازدید مسجد از ۹ صبح الی ۱۱:۳۰ ظهر و ۱۳ ظهر الی ۱۶:۳۰ عصر است. علاقه‌مندان برای دیدن مسجد امام باید بلیت تهیه کنند که هزینه آن برای شهروندان ایرانی و خارجی متفاوت است. ایام نوروز بهترین زمان برای بازدید به شمار می‌رود و تنها یک ساعت زمان برای دیدن تمام بخش‌های آن کافی است. البته مسجد امام دارای محدودیت بازدید است و در ایام سوگواری، اعتکاف، هنگام نماز ظهر و نماز جمعه امکان بازدید برای علاقه‌مندان وجود ندارد. علاوه بر جاذبه‌های میدان نقش جهان حتماً از جاهای دیدنی نزدیک مسجد مانند کاخ چهل‌ستون، باغ پرندگان و سی و سه پل دیدن کنید.
جمع‌بندی
مسجد امام اصفهان از جذاب‌ترین آثار تاریخی ایران و جهان است که هر ساله گردشگران زیادی را از اقصی نقاط دنیا به سمت خود فرا می‌خواند. بازدید از مسجد امام را حتماً در لیست سفر خود به اصفهان قرار دهید و از شگفتی‌های آن لذت ببرید. نکته مهم این که مسیر دسترسی بسیار راحتی دارد و از این بابت مشکلی نخواهید داشت.
