مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله اصفهان

مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین و باشکوه ترین، بناهای تاریخی دوره صفویه میباشد. این بنای تاریخی در در ضلع شرقی میدان نقش جهان و درست در مقابل عمارت عالی قاپو قرار دارد.

ساخت این بنا در سال ۱۲۸۸ هجری در دوره شاه عباس کبیر (شاه عباس اول صفوی) انجام گرفته است. نوع زاویه ساخت مسجد که در اصطلاح علمی به آن “پاشنه” گفته می شود یکی از ویژگی بسیار جالب این بنا میباشد.

به دلیل آنکه  میدان نقش جهان در جهت قبله نمی باشد، معماران به جهت تنظیم درست قبله باید یک چرخش ۴۵ درجه ای به بنا می دادند. همچنین در نمای بیرونی مسجد دارای هیچ گونه کجی و زاویه ای نمی باشد. و زاویه مورد نیاز در معماری داخل مسجد طراحی شده است.

تاریخچه مسجد

نامگذاری مسجد به نام امام جماعت آن یعنی شیخ لطف‌الله جبل عاملی میباشد. شیخ لطف الله جبل عاملی یکی از علمای مهم لبنان بوده است. که در زمان سلطنت شاه عباس به علل مذهبی به ایران نقل مکان کرده است.

او ابتدا در شهر مشهد سکونت گزیده، و بعد به دعوت علمای و دانشمندان به اصفهان مهاجرت کرده است. او در مدت اقامتش در شهر اصفهان در مسجد و مدرسه‌ی مجاور آن به اقامه نماز و تدریس علوم دینی پرداخته است.

معماری مسجد شیخ لطف الله

عظمت مسجد شیخ لطف الله بیشتر به واسطه کاشی کاری های داخلی و خارجی و کتیبه های زیبای آن میباشد. که توسط هنرمندان مشهوری همچون علیرضا عباسی، استاد حسین بنا، و استاد محمدرضا اصفهانی میباشد.

تمامی بخش های مسجد از جمله ورودی، راهروها، طاق ها و گنبد با کاشی‌کاری های معرق و طرح اسلیمی تزئین گشته است. اگر در مسیر شبستان به محراب مسجد قدم بزنید، می توانید بهترین نمونه پنجره های سنگی مشبک را تماشا کنید. این پنجره های سنگی برای هدایت و تنظیم نور به داخل مسجد به کار رفته است.

تزئینات داخل مسجد شیخ لطف الله از طرح ها و نقوش اسلیمی و رنگ آمیزی زیبا (آبی، لاجوردی، سبز، مشکی، سفید و …) میباشد. بیشتر تزئینات داخلی با هنرنمایی استادان از طریق کار بر کاشی، مقرنس کاری و استفاده از خطوط صورت گرفته است.

همچنین سقف مسجد شیخ لطف الله نمونه بی نظیر معماری و نبوغ هنر ایرانی – اسلامی میباشد.

در طراحی سقف مسجد  از کاشی کاری با طرح لوزی، مقرنس کاری و معرق کاری، که به شیوه استادانه و ماهرانه با رعایت ریزه کاری های خاصی صورت گرفته است.

کتیبه های مسجد شیخ لطف الله اصفهان

مسجد شیخ لطف الله دارای کتیبه های متعددی میباشد. که هر کدام دارای کارکردی متفاوت میباشد. برخی از این کتیبه ها اطلاعاتی در خصوص ساخت مسجد و عوامل سازنده آن میباشد.

در گردن گنبد (ساقه گنبد) کتیبه‌ای به خط ثلث با کاشی سفید بر زمینه لاجوردی قرار دارد. که به تاریخ ۱۰۱۲هجری اشاره میکند.

این مسجد دارای دو کتیبه اصلی دیگر نیز میباشد. که هر دو کتیبه فوقانی داخل شبستان مسجد به خط هنرمند معروف علیرضا عباسی نوشته شده است.

کتیبه اول به خط ثلث با کاشی سفید معرق و زمینه کاشی لاجوردی رنگ است. که در متن آن به تاریخ ۱۰۲۵ هجری اشاره گشته است. کتیبه دوم نیز، در زیر پنجره های مشبک اطراف گنبد واقع شده است،  و به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی طراحی گشته است. طراحی هر دو کتیبه با آیاتی از قرآن کریم  میباشد.

کتیبه هایی که در دو ضلع شرق و غرب داخل گنبد واقع شده اند، به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی طراحی گشته اند، که در آنها اشعاری به زبان عربی مشتمل بر اسامی چهارده معصوم به خط استاد باقر بنا حک شده است.

کتیبه های شمالی و جنوبی مسجد نیز به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی طراحی گشته،و به اسامی شیخ لطف الله و باقر بنا اشاره می کند.

 گنبد مسجد شیخ لطف الله

گنبد مسجد شیخ لطف الله به صورت یک پوسته است. زیرا به قدری طرح داخلی و خارجی گنبد شیخ لطف الله زیبا و با شکوه طراحی شده، که از آن در طراحی فرش و لباس نیز استفاده گشته است.

گنبد مسجد شیخ لطف الله جزو ظریف ترین گنبدهای اسلامی است. که دارای تنوع رنگی بالایی میباشد. یعنی بر خلاف گنبدهای معمول مساجد که از رنگ آبی فیروزه ای، طلایی و خاکی میباشد، از تنوع رنگ خوبی برخوردار میباشد.

مکان

ابن مسجد بینظیر در استان اصفهان و ضلع شرقی میدان نقش جهان واقع شده است.