آشنایی با آتشکده زرتشتیان کرمان
همان طور که می‌دانید، آتشکده‌های بسیاری توسط زرتشتیان در ایران بنا گردیده است. از میان آن‌ها آتشکده زرتشتیان کرمان یکی از معروف‌ترین آتشکده‌ها به حساب می‌آید که همچنان پا بر جاست. این آتشکده بسیار پر مخاطب بوده و دارای آثاری ارزشمندی نظیر کتب و متون قدیمی، لباس‌های زنانه در زمان هخامنشیان و تصاویری از بزرگان کرمان است. در این مقاله از مجله گردشگری دوباره سفر می‌خواهیم شما را با آتشکده زرتشتیان واقع در استان کرمان آشنا سازیم، پس اگر شما هم به دانستن معماری و تاریخچه این آتشکده علاقه‌مند هستید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
آتشکده زرتشتیان کرمان کجاست؟
این آتشکده در شهر کرمان، خیابان زریسف یا شهدا قرار دارد. آتشکده زرتشتیان واقع در کرمان به موزه مردم شناسی زرتشتیان هم معروف بوده و در گذشته منزل جهانگیر اشیدری بوده که پس فوت وی همراه با تغییراتی تبدیل به آتشکده شده است.
تاریخچه آتشکده زرتشتیان کرمان
بنای این آتشکده در سال 1303 و در زمان حکومتی پهلوی ساخته شد. بنای آن از آجر بوده و در سردر آن سه کلمه “همت”، “هوخت” و “هورشت” که به معنی اندیشه، گفتار و کردار نیک بوده، نوشته شده است. در مهر ماه سال 1380 هجری شمسی آتشکده کرمان به ثبت ملی رسیده و هم اکنون به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مکان‌های اجتماعی بهدینان به حساب می‌آید. این آتشکده، آخرین آتشکده زرتشتیان کرمان بوده و آتش موجود در آن از صدها سال پیش روشن نگه داشته شده است.
یکی از تاجران زرتشتی مقیم بمبئی به نام جمشید خدا رحم نرسی آبادی به جهت تجارت بین ایران و بمبئی در نقاط مختلفی از کشور آثاری ارزشمندی را به جای گذاشته است از جمله در استان سیستان و بلوچستان، یزد، تهران و کرمان.
جمشید خدا رحم نرسی آبادی در استان کرمان بنایی به جهت مرکز استراحت و نیایش زرتشتیان بنا نمود. او در یکی از محله‌های زرتشتی نشین کرمان در مقابل مدرسه زرتشتیان، سه دنگ از باغی را خریداری نمود و شروع به ساختن نماز گاه و آتشکده در این مکان نمود. از این رو با توجه به وقف نامه این آتشکده در سال 1303 هجری شمسی این مکان به انجمن جوانان زرتشتیان کرمان واگذار گردید.
آتشکده زرتشتیان در کرمان در ابتدا مساحتی چهار هزار متر مربع داشته و با همت زرتشتیان مساحت آن به هشت هزار متر مربع افزایش پیدا کرد که شامل سالن‌های زیر است:
- سالن اجتماعات
- سالن ناهارخوری
- سالن کتابخانه
- سالن مرکز کامپیوتر
- سالن دبیرخانه انجمن نوجوانان زرتشتیان
- سالن کنفرانس هیئت مدیره موزه
- سالن آموزشی برای کلاس دینی
موزه آتشکده زرتشتیان کرمان
موزه مردم شناسی کرمان، در سال 1370 به تلاش و کوشش بهدینان فرزانه، هرمز دیار اشیدری و مهیندخت سیاوشیان در کنار آتشکده زرتشتیان کرمان ساخته شد و در سال 1380 به اتمام رسید. این موزه به عنوان تنهاترین موزه زرتشتیان در جهان بوده و در کنار آتشکده ساخته شده است. در این موزه اشیایی که توسط پایه گذاران آن جمع آوری شده، نگهداری می‌شود. این اشیا در دو طبقه نگهداری می‌شوند که طبقه اول مربوط به لوازم آشپزخانه نظیر سماور، سنگ آسیاب دستی، هاون و نیز کتیبه‌ها و کتب قدیمی زرتشتیان و لباس‌های زرتشتیان بوده و در طبقه دوم عکس‌های قدیمی نگهداری می‌شود. در بین دو طبقه فضایی پلکانی قرار داده شده که لوازم کشاورزی و لوازم خانگی در آن قرار داده شده است.
همان طور که می‌دانید آیین زرتشتی در کشور ما به عنوان یکی از محبوب‌ترین آیین‌ها به شمار می‌آید و از سمتی تاریخ زرتشتیان پر از رمز و رازهایی که است که مکان می‌تواند ذره‌ای از این راز قدیمی را به نمایش بگذارد. بازدید از این آتشکده اطلاعاتی ارزشمند و مفیدی به غیر زرتشتیان می‌دهد. همچنین نقشی بزرگ در معرفی دین زرتشت به غیر زرتشتیان ایرانی و جهان دارد.
ویژگی اشیا موجود در موزه مردم شناسی آتشکده زرتشتیان
لوازم و اشیای قرار گرفته شده در این موزه تفاوت خاصی با لوازم مسلمانان نداشته و جنبه‌های آداب و رسوم زرتشتیان را نشان می‌دهد. کتاب دست نویس گاتاها با قدمتی بیش از 200 سال، یکی از قدیمی‌ترین اشیای این موزه به حساب می‌آید و در کنار آن آتشدانی دستی به تاریخ 1207 هجری شمسی قرار دارد. علاوه بر این دو وسایل دیگری نظیر روغن سوز، چراغ لاله و پیه سوز در این مکان نگهداری می‌شود.
وجود تصویری از مجلس شورای ملی قاجار که در آن حضور کیخسرو و شاهرخ به عنوان نمایندگان زرتشتی استان کرمان به نمایش گذاشته شده و این موزه را به مکانی بسیار ارزشمند تبدیل کرده است. کیخسرو دومین نماینده زرتشتیان بوده و خدمات زیر را برای کشور ایران ارائه داده است:
- ساخت و تأسیس ادارات جنوبی مجلس
- ساخت کتابخانه
- ساخت تلگراف خان
- تلاش برای ساخت آرامگاه فردوسی، شاعر بزرگ پارسی
- تهیه گندم در زمان قحطی
در این موزه از لباس‌های دوره هخامنشی تا ساسانی که به عنوان نمونه از پوشش زنان زرتشتیان است و با قدمتی بیش از 150 سال نگهداری می‌شود. به عنوان نمونه می‌توان به مخنا، چارقد یا همان چادر، پیران و یا شلواری که گل دوزی شده است، اشاره نمود.
در موزه آتشکده زرتشتیان کرمان، تصویرهای ارزشمندی از افراد سرشناسی مثل کیخسرو، کشور خانم، میرزا برزو آمیغی و همچنین فرتورها و عکس‌هایی از انجمن ناصری زرتشتیان کرمان و رفسنجان قرار داده شده است. در تصویر انجمن ناصری زرتشتیان دو نفر با لباس روحانیون مسلمان دیده می‌شود و نیز در این عکس کیخسرو به همراه کودکش قرار دارد.
مکان‌های دیدنی در نزدیکی آتشکده زرتشتیان کرمان
از نمونه مکان‌های تاریخی در کنار این آتشکده زرتشتیان کرمان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- قلعه دختر که در 1.2 کیلومتری این آتشکده قرار دارد. از آنجا که واژه دختر یعنی پاک و دست نخورده به این قلعه که با هدفی دفاعی ساخته شده است، قلعه دختر می‌گویند.
- در 2.7 کیلومتری از بازار کرمان
- در 3 کیلومتری از مسجد گنجینه خان کرمان که یکی از زیباترین مسجدهای بدون سقف از دوره ایلخانی شهرستان خوی است.
سخن آخر
در این مقاله شما را با آتشکده زرتشتیان کرمان آشنا کردیم. چنان چه قصد سفر به کرمان را دارید و می‌خواهید با فرهنگ زرتشتیان در گذشته آشنا شوید حتماً به این موزه آتشکده سر بزنید. در این موزه همان طور که بیان شد آثار ارزشمندی مثل تصاویر قدیمی از نماینده مجلس کرمان، لباس‌های زمان هخامنشی و کتب قدیمی نگهداری می‌شود. اگر شما هم از این موزه دیده کرده‌اید، تجربه‌های خود را در انتهای این مقاله برای ما به اشتراک قرار دهید.
