خانه طباطبایی ها

در این بخش از مقالات ایرانگردی قصد معرفی و آشنایی با خانه طباطبایی ها را که یکی از جاهای دیدنی کاشان است داریم. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این مکان زیبا با ما در مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید.

یکی از قدیمی ترین و زیباترین  و جذاب ترین خانه های کاشان خانه طباطبایی ها می باشد که در محله سلطان امیر احمد در سده 13 هجری ساخته شده است و امروزه در بافت قدیمی کاشان می باشد. این خانه که از شاهکارهای هنر معماری قدیمی محسوب می شود توسط شخصی به نام سید جعفر طباطبایی که از تجار معروف فرش زمانه خودش بوده در سال 1250 ه.ق ساخته شده است.این خانه زیبا به عروس خانه های ایران معروف شده است.

معمار این بنای زیبا استاد علی مریم کاشانی بوده که تیمچه امین الدوله بازار کاشان نیز از هنرهای این معمار ایرانی بوده است.گچ بری ها و نقاشی های این ساختمان نیز توسط شاگردان میرزا ابوالحسن صنیع الملک کاشانی و زیر نظر وی انجام شده است.خانه طباطبایی ها از سه قسمت اندرونی ، بیرونی و قسمت مخصوص خدمه تشکیل شده است.

مساحت کلی این خانه در حدود 4700 متر مربع  می باشد که مجموعا دارای 40 اتاق، 3 بادگیر، 4 حیاط، 4 سرداب ( زیرزمین) و 2 رشته قنات است.معماری این خانه به سبک معماری حجاب دار،‌گودال باغچه، متقارن و درون گرا می باشد. معماری گودال باغچه یعنی اینکه باغچه خانه در گودی قرار گرفته است.

بدین ترتیب بنا هم از نظر استحکام و مقابله با زلزله مقاوم خواهد شد و هم آن که آبرسانی به بنا را تسهیل می کند در ضمن از رطوبت بنا هم برای رشد گیاهان استفاده می شود. زمانی که بنا در دل خاک باشد (یعنی بطور گودال باغچه ساخته شود) خانه در عایق حرارتی هم قرار دارد. نه خانه زود گرم خواهد شد و نه زود سرد.

بخش بیرونی خانه شامل تالار بزرگ (اتاق شاه نشین) در مرکز با نورگیرها و پنجره های مشبک رنگی و پنجره های کناری دو جداره که عمودی باز و بسته خواهد شد. این اتاق دارای تزیینات نقاشی و آیینه کاری و گچ بری های جالب از جمله پنجره های مشبک گچی است که همچون پارچه توری ظریفی به نظر می رسد.

در دو طرف اتاق شاه نشین اتاق های گوشواره بنا گردیده است در جلوی اتاق شاه نشین، ایوانی با آیینه کاری و گچبری های جالب دیده می شود. در طرفین تالار بزرگ دو حیاط خلوت و نور گیر به طور قرینه یکدیگر احداث شده است که دارای تابلو های بدیع نقاشی می باشند و از نفایس آثار هنری این دیار به شمار می آیند.

اسناد و قراین نشان دهنده این است که هنرمند بزرگ و نقاش باشی دربار ناصرالدین شاه قاجار یعنی میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک با مالک خانه دوستی نزدیک و مراوده خانوادگی داشته است لذا به احترام دوستی که با مرحوم طباطبایی داشته در اجرای گچ بری ها و ترسیم نقاشی های این خانه نظارت داشته است و این مطلب ارزش و اعتبار تزیینات خانه طباطبایی را بسیار بالا می برد.

قسمت بیرونی خانه طباطبایی همان بخش از خانه است که ابتدا به آن وارد می شویم.حیاطی مصفا و زیبا دارد ، باغچه ای بزرگ و حوضی که آب زلال آن به جز زیبایی ؛ جهت آبیاری درختان و استفاده ی خانواده هم کاربرد داشته است.

دور تا دور حیاط را اتاق هایی ساخته اند که تعدادی از آنها در زمستان و تعدادی از آنها در فصل تابستان استفاده می گردیده است.اتاق هایی که قسمت زمستانه هستند دارای شومینه و سقف های کوتاه هستند از ظهر تا غروب آفتاب هم دربرابر نور خورشید قرار دارند.

اتاق زمستانه را اتاق های آیینه هم می خوانند. در صورتی که از اتاق نخستین به آخرین اتاق بنگری درب پایانی آن به طوری هست که گویی در مقابل آیینه قرار گرفته و تکرار گردیده است.اتاق های تابستانه حد فاصل قسمت بیرونی و خدمه است. زیباترین صحنه ای که از خانه ی طباطبایی می بینید در برگیرنده اتاق شاه نشین و ایوان یا همان تالار آیینه است.در پشت اتاق های گوشواره و همجوار با اتاق شاه نشین حیاط های کوچکی است که از آنها با نام پاسیو یا حیاط خلوت نام می بریم. سرتاسر این حیاط ها را نقاشی های زیبایی در بر گرفته است.