سد اکباتان همدان ؛ اولین سد بتنی ایران
همدان از زیباترین و پرجاذبه‌ترین شهرهای کشور است که طبیعت بسیار منحصربه‌فردی دارد. یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر همدان متعلق به سد اکباتان و دریاچه آن است. سد اکباتان از چشم‌انداز حیرت‌انگیز و مناظر فوق‌العاده‌ای برخوردار است که توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب می‌کند. در اطراف سد انواع امکانات تفریحی و رفاهی برای مسافران و گردشگران عزیز احداث شده تا بتوانند چند روزی را در این منطقه خوش آب و هوا به تفریح و استراحت بگذرانند. در ادامه برای آشنایی با سد اکباتان با مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید.
معرفی سد اکباتان همدان
یکی از معروف‌ترین سدهای کشور متعلق به سد اکباتان همدان است که به اسم سد یلفان نیز شناخته می‌شود. سد اکباتان از قدیمی‌ترین سدهای همدان به شمار می‌رود که دارای قدمت بسیار طولانی است. ارتفاع سد در زمان ساخت ۵۴ متر بوده و پس از آن که کامل شد ارتفاع آن به ۷۹ متر ارتقا یافت. همچنین ۳۶ میلیون مترمکعب ظرفیت دریاچه اکباتان است. با توجه به قدمت طولانی که سد دارد به‌عنوان جاذبه تاریخی همدان شناخته می‌شود و بسیاری از مسافران و گردشگران از آن بازدید می‌کنند.
همچنین سد اکباتان مکان بسیار مناسبی برای استراحت و تفریح در آخر هفته است که شهروندان همدانی اوقات فراغت خود را در این مکان می‌گذرانند. سد اکباتان در ابتدا به جهت تأمین ۳۵ درصد آب مصرفی همدان ساخته شد. با گذشت زمان و به دلیل داشتن فضای سرسبز و چشم‌اندازهای بسیار زیبا سد اکباتان به یکی از مناطق تفریحی این استان تبدیل شد. در حال حاضر آب شرب شهر همدان توسط این سد تأمین می‌شود. هنگام بازدید از سد اکباتان می‌توانید از روستاهای ارزانفود و ورکانه نیز دیدن کنید.
تاریخچه و معماری سد اکباتان
در سال ۱۳۳۸ پروژه احداث سد اکباتان شروع و تا سال ۱۳۴۲ به بهره‌برداری رسید. ارتفاع سد اکباتان در این سال‌ها ۵۴ متر بود و طول تاج آن به ۲۸۶ متر می‌رسید. بتن‌های وزن‌دار مهم‌ترین مصالح به کار برده شده در ساخت سد اکباتان بودند. از آنجایی که آب منطقه افزایش پیدا کرد در ادامه ارتفاع آن به ۷۹ متر و طول تاج به حدود ۶۰۰ متر افزایش پیدا کرد. سد اکباتان در حال حاضر دارای حجم ۳۶ میلیون مترمکعب است که آب منطقه را تأمین می‌کند. سد اکباتان ابتدا به نام سد شهناز شناخته می‌شد که پس از انقلاب ۱۳۵۷ نام آن به سد اکباتان تغییر یافت.
این افزایش ارتفاع موجب شد که ماکزیمم تنش سد تا ۷۰ درصد افزایش یابد و در برابر بلایای طبیعی مانند زمین‌لرزه دچار آسیب جدی نشده و مقاوم شود. بخش مهم سد اکباتان دیواره آن است که ۷۲ متر ارتفاع دارد و عرض آن به ۵ متر می‌رسد. در معماری این سد از ۵۹۵ مترمربع قالب‌بندی و ۱۵۰۰ متر آرماتوربندی استفاده شده است. بدنه سد از جنس سیمان و بتن است و سازه‌های فولادی بسیار قدرتمندی دارد.
سیر تاریخی و فرهنگی سد اکباتان همدان
سد اکباتان همدان در طول زمان مورد بازسازی قرار گرفت و طرح‌هایی با هدف افزایش طول ارتفاع و عرض بر روی آن اعمال شد. سد اکباتان منطقه مناسبی برای پرندگان مهاجر به شمار می‌رود. از گونه‌های پرندگان مهاجر که از آب سد اکباتان استفاده می‌کنند می‌توان به لک‌لک، بوتیمار، اردک سر حنایی، باکلان و کشیم اشاره کرد. این پرندگان در اوایل فصل زمستان به منطقه سد اکباتان مهاجرت می‌کنند و در اطراف سد قابل مشاهده هستند. امروزه سد اکباتان مکان مناسبی برای اجرای ورزش‌های آبی شناخته می‌شود که از مهم‌ترین آنها می‌توان به قایقرانی و اسکی روی آب اشاره کرد.
امکانات تفریحی و رفاهی سد اکباتان همدان
این منطقه علاوه بر دریاچه و فضای سبزی که دارد از نعمت برق بهره‌مند است؛ بنابراین امکانات تفریحی و رفاهی متعددی در اطراف آن وجود دارد. در واقع سد اکباتان یکی از تفریحگاه‌های مناسب شهر همدان به شمار می‌رود که گردشگران زیادی از آن استقبال می‌کنند. از تفریحات موجود در این منطقه می‌توان موارد زیر را نام برد:
طبیعت‌گردی
در اطراف سد اکباتان زمین‌های کشاورزی و باغ‌های متنوعی دیده می‌شوند که از مسیر بسیار زیبا برخوردار هستند. علاقه‌مندان به طبیعت می‌توانند در این باغ‌ها از هوای پاک جهت پیاده‌روی استفاده کنند. همچنین امکان ایجاد کمپ در این منطقه وجود دارد. می‌توانید با برپا کردن چادر یک روز کامل را در دل طبیعت بگذرانید. در زمین‌های اطراف سد درختانی مانند اقاقیا، کاج، صنوبر و زبان گنجشک به وسعت ۱۵ هکتار دیده می‌شوند. می‌توانید از سایه این درختان برای استراحت و چادر زدن نهایت بهره را ببرید. البته به یاد داشته باشید که از ریختن زباله و روشن کردن آتش در این منطقه باید خودداری کنید و به طبیعت آسیب نزنید.
ماهیگیری
در دریاچه سد اکباتان و تالاب‌های اطراف آن آبزیان گوناگونی وجود دارند. جهت تفریح و استفاده از ماهیان دریاچه باید از اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان مجوز لازم را دریافت کنید. ماهیگیری بدون مجوز غیرقانونی است و باید از انجام این کار بپرهیزید. اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان مجوزی تحت پروانه ماهیگیری به علاقه‌مندان و گردشگران اعطا می‌کند که دارای دو ماه اعتبار است. طبق این مجوز تنها ۱۰ قطعه ماهی می‌توانید صید کنید. از ماهیان موجود در سد اکباتان می‌توان به کپور معمولی، کپور علف‌خوار و ماهی سفید پرورشی اشاره کرد. همچنین این نکته قابل ذکر است که برای ماهیگیری باید از قلاب استفاده کنید و استفاده از تور ممنوع است.
قایق سواری و اسکی روی آب
از تفریحات مهیج در دریاچه سد اکباتان می‌توان قایقرانی و اسکی روی آب را نام برد که در صورت مساعد بودن هوا می‌توانید لحظات به یاد ماندنی را تجربه کنید. قایق‌هایی برای اجاره وجود دارند که می‌توانید همراه با دوستان یا خانواده خود از آنها استفاده کنید. قایق‌های پارویی تجربه شیرین و مهیجی را برای گردشگران به ارمغان خواهند داشت.
جاذبه‌های اطراف سد اکباتان همدان
برای دیدن از سد اکباتان همدان و استفاده از امکانات تفریحی و رفاهی آن یک الی دو روز زمان کافی است. پس از آن می‌توانید برای تکمیل سفر خود از جاهای دیدنی و جاذبه‌های اطراف سد دیدن کنید. این جاذبه‌ها عبارت‌اند از:
روستای ورکانه
از زیباترین جاهای دیدنی اطراف سد اکباتان می‌توان روستای ورکانه را نام برد که دارای قدمت ۴۰۰ ساله است. شاید جالب باشد که بدانید تمام این روستا از دیوارهای خانه‌ها گرفته تا کف کوچه‌ها از سنگ ساخته شده‌اند. این روستا در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی همدان قرار گرفته است. بسیاری از اهالی بومی آن را به نام روستای سنگی نیز می‌شناسند. معماری و بافت این روستا بسیار جالب بوده و شبیه به بافت معماری دوران رنسانس است. گردشگران می‌توانند با عکس‌برداری از این منطقه لحظات بسیار خوشی را برای خود به ثبت برسانند.
دشت میشان
این دشت زیبا در رشته‌کوه الوند قرار گرفته است و یکی از سرسبزترین و پهناورترین دشت‌های همدان به شمار می‌رود. همچنین این مکان دارای آب و هوای بسیار دل‌انگیز و مطبوعی بوده که می‌توانید چند ساعتی را به دور از آلودگی‌های شهری در آنجا سپری کنید. با ورود به این دشت می‌توانید به آرامش خاصی دست پیدا کنید و از فشارهای روانی و استرس خود بکاهید. وجود گل‌های رنگارنگ و گونه‌های گیاهی متنوع از ویژگی‌های فوق‌العاده در این منطقه محسوب می‌شوند. امکان چادر زدن در دشت میشان وجود دارد و باید از روشن کردن آتش خودداری کنید. همچنین حتماً همراه خود کیسه زباله داشته باشید و از ریختن زباله و آلوده کردن دشت خودداری کنید.
امکانات رفاهی و اقامتی سد اکباتان
با توجه به این که سد اکباتان با گذشت زمان به یکی از مناطق توریستی و پربازدید تبدیل شد. مقامات این استان دست به احداث امکانات تفریحی و رفاهی متعدد در این منطقه زدند. در نزدیکی سد اکباتان امکاناتی نظیر رستوران، مهمان‌سرا چایخانه سنتی، سوئیت، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و هتل وجود دارند. از اقامتگاه‌های نزدیک به سد اکباتان می‌توان موارد زیر را نام برد:
- اقامتگاه بوم‌گردی ورکانه
- هتل پارسیان همدان
- هتل پارسیان بوعلی همدان
- هتل وندیک همدان
- هتل باباطاهر همدان
در این مراکز انواع امکانات نظیر سیستم صوتی تصویری مرکزی، مبلمان راحت، دکوراسیون، پارکینگ اختصاصی، رستوران و کافی شاپ و… وجود دارد. اقامتگاه بوم‌گردی ورکانه و اتاقک‌های اطراف منطقه کمترین فاصله را با سد اکباتان دارند.
مسیر دسترسی و بازدید از سد اکباتان همدان
سد اکباتان همدان به طور دقیق در استان همدان، ۵ کیلومتری جاده همدان به ملایر و جاده سد اکباتان واقع شده است. هنگام ورود به استان همدان پس از آن که وارد جاده همدان به ملایر شدید با طی کردن ۱۰ کیلومتر به یک جاده فرعی می‌رسید. با وارد شدن به جاده فرعی باید از روستای سنگستان عبور کنید که پس از ۶ کیلومتر به سد اکباتان خواهید رسید. جهت مسیریابی راحت می‌توانید از برنامه‌های بلد و نشان استفاده کنید. گفتنی است که جاده ملایر به همدان دارای چشم‌اندازهای بسیار زیبا و زمین‌های کشاورزی متعدد است که در طول سفر خود می‌توانید از تماشای این مناظر لذت ببرید.
بهترین زمان سفر و بازدید از سد اکباتان همدان اوایل بهار و اواخر تابستان است. در این مواقع همدان از آب و هوای بسیار خوبی برخوردار بوده و طبیعت سرسبز خود را به رخ گردشگران می‌کشد. فصل زمستان بسیار سرد است؛ ولی با این حال کوه‌های پوشیده از برف اطراف سد مناظر بکری را به تصویر می‌کشند که دیدن آنها خالی از لطف نیست. در فصل زمستان می‌توانید از تفریحاتی مانند یخ‌نوردی و پیست اسکی بهره‌مند شوید.
جمع بندی
بازدید از سد اکباتان رایگان بوده و هیچ هزینه‌ای از گردشگران و مسافران گرفته نمی‌شود. همچنین در تمام فصول سال و به‌صورت شبانه‌روزی می‌توانید از این منطقه دیدن کنید. می توانید یک روز از سفرتان را به طبیعت گردی و تفریح اختصاص دهید و از زیبایی سد اکباتان همدان لذت ببرید.
مقالات بیشتری بخوانید
