منطقه حفاظت شده باهوکلات (گاندو) چابهار
یکی از این نقاطی که در دنیای پیشرفت تکنولوژی و دخالت‌های انسانی همچنان اصیل و کاملاً طبیعی مانده‌اند منطقه حفاظت شده باهوکلات است که به زیستگاه گاندوها نیز معروف است. این منطقه در سال ۱۳۴۹ به نام منطقه حفاظت شده باهوکلات چابهار نام گذاری شد؛ اما بعدها در سال ۱۳۶۱ به منطقه حفاظت شده گاندو تغییر پیدا کرد. اگر به مناطق کاملاً بکر علاقه‌مند هستید یا حامی حیوانات هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم تا آخر این مقاله از مجله گردشگری دوباره سفر همراه ما باشید.
موقعیت جغرافیایی منطقه حفاظت شده باهوکلات
باهوکلات، جنوب شرقی‌ترین ناحیه ایران است به عبارتی دیگر در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان و در مرز ایران و پاکستان قرار دارد. این منطقه 456 هزار وسعتی از آبگیرها، رودخانه‌ها، کوه‌ها، دشت‌ها و زمین‌های ساحلی مجاور دریای عمان تشکیل شده است. منطقه باهوکلات به دلیل موقعیت متنوع و خوبی که دارد پتانسیل بالایی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد. این منطقه در محدوده شهرستان‌های چابهار، سرباز و قسمت‌هایی از شهرستان نیکشهر است که رویشگاه جنگل‌های حرا و زیستگاه جانوران و پرندگان متنوع است.
جنگل‌های حرا و تالاب‌های موجود باعث ارزش بین‌المللی این منطقه شده است. پرندگان این منطقه همچون: نوک سرخ دریایی، بوبی قهوه‌ای، حواصیل هندی، اگرت ساحلی، مرگوس کاکلی، سارگپه چشم‌سفید، عقاب خاکی، عقاب ماهیگیر، شاهین سرحنایی، کوکور بال سیاه، جیرفتی و.. همچنین جبیر، قوچ، میش، بز، پازن، گرگ و کفتار از پستانداران مهم باهوکلات به شمار می‌روند. این منطقه در سال 136۱ تحت نظر سازمان محیط زیست قرار گرفت و به نام منطقه حفاظت شده گاندو تغییر یافت. در همین منطقه چشمه‌های آب گرم گنو از مهم‌ترین منابع آبی است که خواص دارویی آن مورد توجه قرار گرفته است و مورد استفاده همگان است.
پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده باهوکلات چابهار
باهوکلات از قسمت‌های مختلفی با پوشش‌های گیاهی متنوع است. از نظر پوشش گیاهی این منطقه از دامنه تا قله کوه شامل انواع درختان گرمسیری، استیپ کوهپایه‌ای و گونه‌های گیاهی نواحی سردسیری است که دره‌های آن پوشیده از درختان و درختچه‌ها است. دشت‌های باهوکلات با ارتفاعات میانی آن دارای گونه‌هایی چون آکاسیا، کنار، کهور و استبرق است و درختان آن قسمت همچون بنه و بادام در این جا رویش دارد. در گاهی نقاط این منطقه میوه‌های گرمسیری چون موز و انبه به چشم می‌خورد. اگر به کوهنوردی و طبیعت علاقه‌مند هستید می‌توانید در مسیر قله کوه گنو پیاده‌روی کنید و از مناظر زیبای طبیعت که با انواع درختان گرمسیری و سردسیری پوشیده شده است لذت ببرید.
باهوکلات و گاندوها
همان طور که در سال ۱۳۶۱ نام گذاری شد، این منطقه زیستگاه گاندوها یا همان تمساح پوزه کوتاه ایرانی است. این جاندار بزرگ‌ترین خزنده در کشور ما است. گاندو نامی است که بومیان همان منطقه بر روی این جاندار گذاشته‌اند و در زبان بلوچی به معنی راه رفتن به شکم است همچنین نام انگلیسی این جاندار Mugger است و در زبان هندی نیز به آن Magar می‌گویند. گاندو یا همان تمساح پوزه کوتاه ایرانی گونه‌ای است که نسل آن به نسبت جانوران دیگر روبه انقراض است و پراکنش جهانی آن به دلیل نیاز به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی خاص، منحصر به ایران، پاکستان، هندوستان، نپال و بنگلادش است. در کشور ما تنها زیستگاه گاندوها در شهرستان سرباز و در مسیر رودخانه سرباز و به رودخانه باهوکلات به برکه کلانی در نزدیکی هور باهور ختم می‌شود.
گاندوها در آبگیرهای کم عمق مسیر رودخانه زندگی می‌کنند، این جانداران حتی در مواقعی که می‌خواهند به خشکی بیایند تا چند متر زیر آب می‌روند. این جانداران ۶۶ تا ۶۸ دندان دارند و پاهایشان کوتاه است. تمساح پوزه کوتاه ایرانی در اسفندماه جفت گیری می‌کند و در اردیبهشت تخم‌گذاری شروع می‌شود که حدوداً دو الی سه ماه بعد نوزادان از تخم بیرون می‌آیند. در طبق آماری که در سال‌های اخیر به دست آمده است ۲۰۱ گاندو یا تمساح پوزه کوتاه در این منطقه زندگی می‌کنند، اما باتوجه به این که گاندوها اغلب خود را در زیر آب پنهان می‌کنند احتمال این که تعداد آن‌ها در این منطقه بیشتر باشد زیاد است.
از این نمونه تمساح می‌توان به عنوان فرصتی مناسب برای جذب گردشگران استفاده کرد. فقط در حیطه گردشگری باید به این نکته دقت کرد که به زیستگاه جانداران آسیبی وارد نشود؛ استفاده از آب برکه‌ها، حفر کانال، ایجاد آلودگی‌های شیمیایی در آب از مواردی هستند که می‌توانند به صورت جدی حیات موجودات و گیاهان را به خطر بیندازند. بیشترین تهدید برای زیستگاه گاندوها خشکسالی و تخریب این منطقه است. همچنین در مسیر زیستگاه، گاهی اوقات برخورد با خودروها توانسته حیات این جانداران را تهدید کند.
گاندوها در میان مردمان منطقه سیستان و بلوچستان از محبوبیت خاصی برخوردار هستند و مردمان این منطقه برای حفاظت از این گونه جاندار همکاری‌ها و کمک‌های زیادی داشته‌اند. باتوجه به افسانه‌ها و داستان‌های قدیمی در گذشته که در آن‌ها وجود تمساح‌ها به نشانه‌ی وجود برکت و وسعت روزی مردم آن منطقه به حساب می‌آمده به هیچ وجه در حال حاضر هم بومیان هرگز اقدام به کشتن و شکار گاندوها نمی‌کنند. در منطقه حفاظت شده باهوکلات چابهار جانداران دیگر نیز زندگی می‌کنند ولی گاندوها عضو شاخص این منطقه به حساب می‌آیند.
نکاتی برای سفر به منظقه حفاظت شده باهوکلات چابهار
- بهترین زمان برای بازدید و لذت بردن از این منطقه اواخر پاییز و اوایل زمستان است.
- قبل از سفر به این منطقه حتماً آب و هوا را چک کنید تا آمادگی لازم را برای رفتن داشته باشید.
- توجه داشته باشید که این منطقه زیستگاه جانداران زیادی است پس تا جایی که امکان دارد مراقبت لازم را داشته باشید تا حیات این جانداران به خطر نیفتد.
- پیشنهاد ما به شما این است که به خلیج گواتر سری بزنید و از پرندگان زیبای این منطقه دیدن فرمایید.
- اگر علاقه‌ای به دیدن پرندگان دارید رودخانه‌های خشک شده بهترین بستر برای دیدن پرندگانی مانند جغد و لیکوها است.
مقالات بیشتری بخوانید
