قلعه فلک الافلاک کجاست؟
قلعه فلک الافلاک نگینی تاریخی در دل خرم آباد است که معماری بی نظیر دوران پر افتخار و باشکوه ایران باستان را به تصویر کشیده است. این قلعه در دوره‌های زمانی مختلف از ساسانیان گرفته تا قاجاریان، مقر و دژ حکومت‌های مختلف بوده است. بخش‌های مختلف فلک الافلاک و قدمت این قلعه سبب شده‌اند که هر یک از ایرانیان مشتاق دیدن این بنا باشند. اما این که فلک افلاک چه بخش‌هایی دارد، در کجا واقع شده است و تاریخچه آن چیست، سوالاتی است که باید به آن‌ها پاسخ داد. ما در این مقاله از مجله گردشگری دوباره سفر به معرفی این دژ خواهیم پرداخت.
فلک افلاک کجاست؟
قلعه زیبای فلک الافلاک به عنوان چشم اندازی تاریخی در شهر خرم آباد لرستان واقع شده است. این قلعه با جانمایی بر روی تپه‌های شهر خرم آباد از دور قابل تماشا است. اگر می‌خواهید به این قلعه بروید و از جاذبه‌های آن دیدن کنید، لازم است که وارد خیابان امام خمینی خرم آباد بشوید. کمی پیش بروید تا این قلعه را ببینید.
اگر با خودروی شخصی به لرستان سفر نکرده‌اید، می‌توانید برای بازدید جاذبه‌های آن از تاکسی یا اتوبوس‌های شهری استفاده نمایید. به محض این که به خیابان ۱۲ برجی یا امام خمینی برسید، درب قلعه را خواهید دید. همه روزه به جز ایام تعطیل این قلعه پذیرای قدم‌های گرم بازدید کنندگان است.
تاریخچه و قدمت قلعه فلک الافلاک
دژ فلک الافلاک خرم آباد در سال ۶۵۱ میلادی یعنی در دوره ساسانیان ساخته شد. وقتی به تاریخچه این قلعه می‌نگرید متوجه خواهید شد که این دژ اغلب پایگاه حکومتی پادشاهان بزرگ بوده است. دژی که به عنوان زندان و خزانه نیز تا سالیان سال کاربرد داشت! این قلعه از همان زمان که ساخته شد، به دلیل معماری ویژه خود و بخش‌های مختلفی که داشت جایگاه ویژه‌ای در مسند حکومت یافت پیدا کرد.
در قرن ۴ هجری و در زمان حکومت خاندان بدر این قلعه خزانه حکومت بود. در زمان حکومت خاندان حسنویه این قلعه به عنوان پایگاه حکومتی کاربرد داشت. در زمان صفویه نیز فلک افلاک دژ حکومتی اتابکان لر و والیان لرستان بود.
در دوران پهلوی این قلعه نقش متفاوت‌تری پیدا کرد و به عنوان پادگان نظامی شناخته شد. به گونه‌ای که بخش‌هایی از آن به عنوان اصطبل، سربازخانه و ستاد ارتش ایران شناخته شدند. برخی از منابع چنین می‌گویند که در گذشته‌های دور این محل محلی برای زندانی کردن سربازهای رومی بوده است. امروزه نیز قلعه فلک الافلاک به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری لرستان و یکی از جاذبه‌های تاریخی کشور ما شناخته شده است. در طول سال گردشگران زیادی از این قلعه دیدن می‌کنند تا با فرهنگ مردمان گذشته آشنا شوند.
دلیل نام گذاری قلعه فلک الافلاک
نام عجیب فلک الافلاک باعث شده است که خیلی از افراد این سوال را بپرسند که دلیل نام گذاری این قلعه چیست؟ منابع مشخصی وجود ندارند که تایید کنند نام این قلعه از کجا گرفته شده است. تمامی داستان‌ها و روایت‌هایی که وجود دارند به شکل یک احتمال هستند.
معین السلطنه که سفرنامه نویسی در دوران قاجار بوده است، در تبیین دلیل نامگذاری این قلعه چنین نوشته است که فلک الافلاک به دلیل این که بزرگتر از سایر برج‌ها ساخته شده است، این نام را گرفته است.
روایت دیگری وجود دارد که می‌گوید نام این قلعه به دلیل وجود ۱۲ برج در آن است. نام‌هایی همچون دژ شاپور خواست، صابر خواست، قلعه خرم آباد، کاخ اتابکان و قلعه ۱۲ برجی از دیگر نام‌هایی است که در طول زمان روی این قلعه گذاشته‌اند.
قلعه فلک الافلاک در مسیر جهانی شدن
با توجه به محبوبیت روزافزون دژ فلک الافلاک تصمیم بر این است که این قلعه در میراث جهانی ثبت شود. اما قلعه فلک الافلاک برای جهانی شدن مسیری طولانی را در پیش دارد. برای ثبت این اثر در سازمان جهانی یونسکو باید معیارهای خاصی مورد توجه قرار بگیرند مثلاً اگر یک اثر فرهنگی و تاریخی نبوغ و خلاقیت انسانی را نشان ندهد، نمی‌تواند به عنوان یک اثر جهانی ثبت شود. خوشبختانه این قلعه از نظر خلاقیت انسانی و پیشرفت معماری بسیار ایده آل طراحی شده است اما چیزی که مانع ثبت آن در یونسکو می‌شود، مدیریت نابسامان حریم اطراف قلعه است. با تدابیر علاقمندان و مدیران امیدواریم که در آینده‌ای نه چندان دور این اثر ارزشمند به عنوان یکی از میراث فرهنگی و تاریخی کشور ما در یونسکو ثبت شود.
معماری قلعه فلک الافلاک لرستان
شاید اغراق به نظر برسد اما دیدن این قلعه جذاب و اعجاب آور با نمای آجری می‌تواند برای هر کسی لذت بخش باشد. معماری این قلعه به شکل مهندسی شده‌ای انجام شده است؛ به طوری که بخش‌های مختلفی در این قلعه قرار دارند و هر یک محلی برای انجام فعالیت‌های گوناگون هستند:
-
حیاط اول
وارد این قلعه که بشوید ابتدا راهرویی در روبروی خود می‌بینید که شما را به حیات اول می‌رساند. در حیات اول ۴ عدد برج در قسمت شمالی، شمال غربی، جنوبی و جنوب غربی وجود دارند. در قسمت شمالی حیات اول حمام دژ فلک الافلاک قرار گرفته است. این حمام تا زمان قاجاریان قابل استفاده بود؛ اما هم اکنون از آن هیچ استفاده‌ای نمی‌شود. در کنار حمام چاه قلعه وجود دارد که در گذشته برای آبیاری گیاهان و تامین آب مورد نیاز برای حمام ساکنین و آشامیدن و … کاربرد داشت.
-
حیاط دوم
در حیاط دوم نیز همانند حیات اول ۴ برج بلند محصور شده‌اند که هر یک قدمتی طولانی دارند. در چهار جهت این حیات تالارهای بزرگی قرار گرفته‌اند که به یکدیگر متصل هستند. هم اکنون این تالارها به عنوان موزه فلک الافلاک قابل بازدید هستند. در دل این ساختمان پر رمز و راز راه‌های فرار هم وجود دارند که دیدن هر یک ممکن است شما را غافلگیر کند.
-
کنگره زیبای فلک افلاک
قلعه فلک الافلاک سرتاسر کنگره‌های زیبایی دارد که چشم انداز قلعه را بهتر کرده‌اند. البته زلزله سال ۹۹ به برخی از این کنگره‌ها لطمه زد؛ با این حال، این کنگره‌ها هم اکنون با حالت تخریب شده خود قابل مشاهده هستند و حتی معماری اعجاب انگیز دوران ساسانی را به تصویر می‌کشند.
-
موزه مردم شناسی
یکی از بخش‌های مهم فلک الافلاک موزه مردم شناسی آن است. در این موزه انواع مجسمه‌ها باعث شده‌اند که فرهنگ، اداب و رسوم و پوشش مردم گذشته لرستان به خوبی به تصویر کشیده شوند. با اشیا تاریخی که در این موزه قرار دارند می‌توانید ساعاتی اوقات خود را پر کنید. این قلعه در یک بازه زمانی در گذشته زندان بوده و میراث باقیمانده از زندانیان نیز در این موزه قابل تماشا است.
امکانات فلک افلاک
دژ فلک افلاک نیز همانند سایر دژها و قلعه‌های تاریخی در کشور امکانات متعددی دارد. از امکانات گردشگری آن می‌توانیم به موزه آن اشاره کنیم. امکانات دیگری نظیر پارکینگ، دستشویی، رستوران، بوفه، اقامتگاه و امکان دسترسی آسان با استفاده از وسایل نقلیه مختلف از جمله مهم‌ترین امکاناتی هستند که این قلعه دارد.
بهترین زمان برای سفر به قلعه فلک الافلاک
لرستان یکی از استان‌های غربی کشور ما است که همچون سایر استان‌ها در بهار و تابستان آب و هوای خوبی دارد و در پاییز و زمستان آب و هوای آن سرد است. اگر می‌خواهید در آب و هوای معتدل و خوب از این قلعه دیدن کنید، پیشنهاد می‌کنیم که در فصولی مثل بهار و تابستان به فلک الافلاک سفر کنید. در تعطیلات نوروز و تعطیلات تابستان این قلعه با استقبال بی‌نظیر مردم مواجه می‌شود. شما نیز اگر علاقمند به سفر به این دژ تاریخی هستید باید یکی از این فصول را انتخاب کنید.
ساعت و هزینه بازدید از قلعه فلک الافلاک
بهتر است قبل از مراجعه به این قلعه در جریان باشید که در تعطیلات فلک الافلاک تعطیل است. این جاذبه دیدنی در همه روزهای سال از ساعت ۹ صبح الی ۲۰:۳۰ شب باز است. شما برای بازدید از این مکان باید ابتدا بلیط تهیه کنید. هزینه بلیط ورود به این قلعه زیاد نیست اما این بلیط فقط برای ورود است. یعنی برای بازدید از موزه هم باید بایط دیگری را خریداری نمایید
کلام پایانی
در این مطلب به معرفی قلعه فلک الافلاک استان لرستان پرداختیم. این قلعه که در شهر خرم آباد و در خیابان امام خمینی یا ۱۲ برجی واقع شده است، یکی از جاذبه‌های تاریخی کشورمان است که در دوران مختلف از ساسانیان تا حکومت پهلوی کاربرد داشته است. از این قلعه به عنوان خزینه پایگاه حکومت و زندان استفاده شده است. اما هم اکنون با تغییر کاربری، این محیط به عنوان محیطی برای گردشگری تبدیل گردیده است. دو حیات، چاه و ۱۲ برج مختلف در معماری این قلعه سبب شده‌اند که چشم انداز آن بهتر و زیباتر باشد.
مقالات بیشتری بخوانید
