پارک ملی ساریگل اسفراین؛ زیستگاهی کوهستانی و مرتفع
اسفراین یکی از شهرهای خراسان شمالی محسوب می‌شود که دارای جاذبه‌های طبیعی و گردشگری متعددی است. یکی از این جاذبه‌ها پارک ملی ساریگل اسفراین بوده که در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اسفراین قرار گرفته است. در این پارک انواع گونه‌های جانوری و گیاهی دیده می‌شوند که تحت حفاظت قرار دارند. در سفر خود به استان زیبای خراسان شمالی بازدید از اسفراین و پارک ملی آن را فراموش نکنید. با بازدید از این پارک می‌توانید با گونه‌های جانوری و گیاهی متنوعی آشنا شوید و اطلاعات زیادی درباره آنها کسب کنید. در ادامه برای آشنایی بیشتر با مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید.
معرفی پارک ملی ساریگل اسفراین
پارک ملی ساریگل اسفراین که به‌عنوان منطقه حفاظت شده در استان خراسان شمالی به شمار می‌رود یکی از جاذبه‌های دیدنی این شهر است. این منطقه دارای زیستگاه‌های متنوع کوهستانی بوده و از مناطق مرتفعی برخوردار است. پارک ملی ساریگل دارای مساحتی حدود ۷۰۳۷ هکتار بوده که اقلیم آن سرد و خشک است. این منطقه در سال ۱۳۵۳ به‌عنوان منطقه حفاظت شده شاه جهان به تصویب رسید که تحت حفاظت اداره محیط زیست استان خراسان شمالی قرار دارد. این عنوان تا سال ۱۳۸۱ حفظ شد و از آن سال به بعد توسط شورای عالی حفاظت محیط زیست استان به پارک ملی ساریگل اسفراین ارتقا داده شد.
امروزه این پارک به عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی خراسان شمالی محسوب می‌شود. از جمله جاذبه‌های موجود در پارک ملی اسفراین می‌توان به روستای سرچشمه، آبشار ایزی، رودخانه و دره اردغان و چشم انداز پشت سد اسفراین اشاره کرد. همچنین این پارک با داشتن بیش از 200 گونه گیاهی و جانوری از زیستگاه‌های مهم ایران به شمار می‌رود. در پارک ملی ساریگل اسفراین به‌منظور حفظ تنوع زیستی و طبیعت بکر منطقه به کنترل و حفاظت آن پرداخته می‌شود. علاوه‌بر‌این تا زمانی که به روند تکاملی گونه‌ها در این منطقه خدشه‌ای وارد نشود می‌توان به بهره‌برداری از گونه‌های گیاهی آن پرداخت.
اقلیم پارک ملی ساریگل اسفراین
پارک دیدنی و جذاب ساریگل اسفراین دارای زیستگاه‌های متنوع با کوهستان‌های مرتفع و سرد است. در این منطقه اقلیم بسیار متفاوتی را در فصول مختلف سال می‌توان شاهد بود؛ بنابراین اقلیم این منطقه شامل موارد زیر است:
ارتفاعات سرد کوهستانی
در پارک ملی ساریگل اسفراین می‌توان کوهستان‌های بسیار مرتفع و متعددی را مشاهده کرد که رویشگاه گیاهان دارویی و صنعتی هستند. از این ارتفاعات می‌توان به ترکان و آلبلاغ اشاره کرد که توسط جنگل‌های ارس و زرشک پوشیده شده‌اند. این ارتفاعات زیستگاه گونه‌های جانوری مهم مانند پلنگ، بز، میش، قوچ و کل به شمار می‌روند. از پوشش گیاهی این ارتفاعات می‌توان به گنجدان، لوشی بینی، کلنگاه، باریجه، بیل باقلی و حوض امام وردی اشاره کرد.
تپه‌های ماهور کم ارتفاع
علاوه بر ارتفاعات کوهستانی بسیار بلند پارک ملی ساریگل می‌توان تپه‌های کم ارتفاعی را مشاهده کرد که از زیستگاه‌های مهم قوچ، پلنگ و میش اوریال محسوب می‌شوند و پوشش‌های گیاهی متنوعی دارند.
منطقه دشتی
بخش کوچکی از پارک ملی ساریگل اسفراین متعلق به منطقه دشتی است که شامل دامنه ایزی و ریشی می‌شوند. این منطقه دارای مساحت ۲۰۰۰ هکتار است و ۲۵ راس آهو در آن زندگی می‌کنند. پست‌ترین نقطه آن دارای ارتفاع ۱۲۵۰ متر و مرتفع‌ترین نقطه آن دارای ارتفاع ۳۰۵۰ متر بوده که این اختلاف باعث به وجود آمدن اکوسیستم‌های متنوع و تنوع زیستی منطقه شده است. بلندترین قله در این منطقه که کلنگاه نام دارد دارای ارتفاع ۲۷۹۷ از سطح دریا است. از گونه‌های موجود در منطقه دشتی می‌توان به گونه‌های گیاهی مناطق گرم و سرد، گونه‌های درختی و درختچه‌ای زرشک، گردو، انجیر، بید و گونه‌های ارس اشاره کرد.
منابع آب پارک ملی ساریگل اسفراین
با توجه به این که استان خراسان شمالی از استان‌های کم آب کشور شناخته می‌شود؛ ولی در پارک ملی ساریگل اسفراین با بارش‌های بسیار خوبی مواجه هستیم. میزان بارش سالانه در این منطقه بسیار بالا بوده که بخش عمده‌ای از این بارش‌ها در فصل زمستان و به‌صورت برف باریده می‌شوند. با توجه به این که زیستگاه‌های بسیار متنوعی در پارک ملی ساریگل دیده می‌شود این منطقه از منابع آبی خوبی برخوردار بوده و به تأمین آب موردنیاز انواع گونه‌ها می‌پردازد. چشمه‌های بسیار متعددی در این پارک به‌صورت پراکنده دیده می‌شوند که توزیع بسیار خوبی دارند.
در دره‌های منطقه رودهای کوچک آب به‌صورت دائمی در حال جاری شدن هستند. از این رو تنوع گونه‌های زیستی گیاهی و جانوری در این پارک به خوبی به چشم می‌خورند. علاوه بر آن چشم اندازهای بسیار زیبا و شگفت‌انگیزی به وجود آمده که بر جذابیت پارک افزوده و در نظر گردشگران و بازدیدکنندگان بسیار قابل توجه است. رودخانه سرچشمه که در این منطقه قرار دارد زیستگاه مناسبی برای گونه‌های آبزی است و برای دسترسی بهتر به منابع آبی یک سد بر روی رودخانه احداث شده که از مرز شمالی عبور می‌کند.
چشمه
مهم‌ترین چشمه‌هایی که در پارک ملی ساریگل اسفراین به چشم می‌خورند شامل چشمه پولاد، چشمه چهل مرغ، چشمه کلوخی، چشمه ترکال، چشمه آلبلاغ، چشمه آق چشمه، چشمه یاغ، چشمه شفتا لستان و چشمه گاو ارکی هستند. این چشمه‌ها به‌صورت کاملاً پراکنده در بخش‌های مختلف پارک جاری می‌شوند.
رودخانه گنجدان
از دیگر منابع آبی این منطقه می‌توان رودخانه گنجدان را نام برد که اسم آن از روستایی به همین نام گرفته می‌شود. این رودخانه از روستای گنجدان به سمت شمال حرکت می‌کند و در روستای قلعه سفید به رودخانه اردغان می‌پیوندد. از دیگر ویژگی‌های این رودخانه می‌توان به آبیاری زمین‌های کشاورزی روستای گنجدان، قلعه سفید و بیدواز اشاره کرد.
گونه‌های گیاهی پارک ملی ساریگل اسفراین
در پارک ملی ساریگل اسفراین که از مناطق تحت کنترل و حفاظت استان خراسان شمالی محسوب می‌شود بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی وجود دارد. گیاهان از تنوع بسیار مطلوبی برخوردار بوده و قسمت عمده‌ای از آنها را گیاهان گل‌دار تشکیل می‌دهند. از مهم‌ترین گونه‌های گیاهی این منطقه می‌توان به گونه ارس اشاره کرد که به‌صورت پراکنده در سرتاسر منطقه و با ارتفاع حدود ۱۶۰۰ متر دیده می‌شوند.
یکی دیگر از گیاهان باارزش این منطقه باریجه نام دارد که در قسمت‌های شمالی و در رویشگاه ترکان، آلبلاغ و مهرگه پراکنده شده‌اند. درمنه نام گیاهی است که اغلب مناطق پارک ساریگل را پوشش می‌دهد و در کوهستان‌های قسمت جنوبی پارک به چشم می‌خورد. بعد از آن می‌توان گیاهان میرحسین و گون را مشاهده کرد که در کوهستان‌های شمالی پارک قرار دارند. گونه‌های جنگلی بسیار زیبا و متنوع را می‌توان در مناطق مرتفع و دره‌های پارک مشاهده کرد که به‌صورت انبوه و متراکم روییده‌اند.
درخت غالب این گونه‌های جنگلی ارس است که پس از آن می‌توان درختانی مانند زرشک، زالزالک و نسترن وحشی را مشاهده کرد. از دیگر گیاهان مهم این منطقه می‌توان آلبالو وحشی، توت روباه، کلاه میرحسین، گل قاصد، علف هفت بند و عیس گل را نام برد. همچنین نوع دیگر گونه‌های گیاهی مهم پارک ملی ساریگل اسفراین گیاهان دارویی هستند که شامل خارشتر، لوبیای وحشی، اسفند، پونه، تلخه، ارزان، زنبق و آلاله می‌باشند. بهره‌برداری از این گیاهان در حد مجاز امکان دارد، در صورتی که نباید به تکامل آنها آسیب برسد.
گونه‌های جانوری پارک ملی ساریگل اسفراین
جمعیت زیادی از گونه‌های جانوری در بخش‌های مختلف پارک ملی ساریگل اسفراین زندگی می‌کنند که تحت کنترل و حفاظت قرار دارند. بیشترین جمعیت این گونه‌ها متعلق به آهو بوده که در منطقه دشتی به‌صورت پراکنده زندگی می‌کنند. ناگفته نماند که در سال‌های اخیر به دلیل چرای مفرط دام و گسترش روستاها بخش مهمی از زیستگاه آهوها در این منطقه نابود شده است. گونه‌های جانوری مهم پارک ملی ساریگل در ادامه معرفی شده‌اند:
پستانداران
جمعیت پستانداران در این پارک بیشتر از هزار راس شمرده شده است. از مهم‌ترین آنها می‌توان به گرگ، کفتار، پلنگ، بز، کل، آهو، گراز، موش، کاراکال، روباه معمولی، قوچ اوریال، گربه وحشی، همستر، خرگوش، سنجاب، سمور، خارپشت و رودک اشاره کرد.
خزندگان
خزندگان بسیار مهمی در این پارک زندگی می‌کنند که معمولاً از راسته مارها به شمار می‌روند. این خزندگان شامل مار افعی، مار جعفری، مار آتش و کور مارشنی هستند.
پرندگان
بیش از ۲۰۰ گونه پرنده در پارک ملی ساریگل اسفراین مشاهده شده‌اند. از مهم‌ترین پرندگان موجود در این منطقه می‌توان به عقاب طلایی، کرکس، قرقاول، تیهو، شبگرد معمولی، زاغی، دم سرخ کوهی، سهره، عقاب طلایی، عقاب پریا، هما، چکاوک، هدهد و دیگر گونه‌های بومی اشاره کرد. همچنین پرندگان مهاجر زیادی نیز از این منطقه عبور می‌کنند.
مسیر دسترسی و بازدید از پارک ملی ساریگل اسفراین
پارک ملی ساریگل اسفراین از جاذبه‌های طبیعی و بسیار دیدنی استان خراسان شمالی است که گردشگران زیادی از اقصی نقاط کشور حتی خارج از کشور به آن وارد می‌شوند. برای دسترسی به این پارک باید ابتدا وارد استان خراسان شمالی و شهرستان اسفراین شوید. این پارک حدود ۸ کیلومتر با شهر اسفراین فاصله دارد. همچنین فاصله آن با شهر بجنورد ۹۰ کیلومتر و با شهر سبزوار ۱۰۵ کیلومتر است. با توجه به موقعیت مکانی خود می‌توانید یکی از مسیرهای اصلی را انتخاب کرده و به سمت پارک حرکت کنید. امکان بازدید از پارک ملی ساریگل اسفراین در تمام روزهای سال وجود دارد.
با توجه به اقلیم و شرایط آب و هوایی منطقه بهترین زمان سفر و بازدید از این پارک فصل بهار است. در فصل بهار زیبایی پارک به اوج خود می‌رسد و می‌توانید مناطق سرسبز و گونه‌های گیاهی متنوعی را مشاهده کنید. همچنین برای بازدید از این منطقه یک روز زمان کافی است و در این مدت شما می‌توانید با تمام بخش‌های آن آشنا شوید. در فصل زمستان میزان بارندگی‌ها به‌خصوص برف در این منطقه به حداکثر می‌رسد و زمان مناسبی برای بازدید به شمار می‌رود. البته در صورت علاقه برای بازدید در فصل زمستان باید از تجهیزات کافی و لباس مناسب برخوردار باشید.
جمع بندی
همان طور که در ابتدای مطلب گفته شد، ساریگل منطقه ای با زیستگاه های کوهستانی و مرتفع است. همچنین این منطقه در مقایسه با نواحی کوهستانی دیگر کمی گرمتر است. برای بازدید از این پارک ملی می توانید در سفر به اسفراین با خانواده برای دیدن زیبایی های آن بروید و خاطرات خوب و خوشی را برای خودتان رقم بزنید.
مقاله های بیشتر بخوانید
