با خانه عباسیان کاشان آشنا شوید
اگر اهل سفر و گشت و گذار باشید، احتمالا می‌دانید که شهر کاشان به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و توریستی ایران محسوب می‌شود. سفر به کاشان جزو معدود مواردی است که هر ایرانی باید تجربه کند. چند لحظه فکر کنید! حیف نیست که ساکن ایران باشید و گلاب گیری کاشان را از نزدیک تجربه نکنید؟
یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر کاشان، خانه عباسیان است. خانه عباسیان کاشان در خیابان علوی این شهر قرار دارد. بافت قدیمی، معماری خاص و جزئیات فراوان موجود در ساخت این بنا، آن را تبدیل به یکی از زیباترین خانه‌های قدیمی ایران کرده است. این خانه قدیمی از زمان ساخت تا کنون به مالکیت افراد مختلفی درآمده است. حدود صد سال پیش فردی به نام آقای عباسیان حیاط بیرونی این خانه را به مبلغی هنگفت خریداری کرد. از آن زمان به بعد بود که این بنای قدیمی، تحت عنوان خانه عباسیان شهرت پیدا کرد. در ادامه این مقاله از مجله گردشگری دوباره سفر اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تری درباره این سازه قدیمی در اختیار شما قرار می‌دهیم.
معرفی خانه عباسیان کاشان
یکی از بناهای تاریخی و مهم ایران که در کاشان قرار دارد، خانه عباسیان است. خانه عباسیان کاشان به عنوان شاهکار معماری ایران شناخته می‌شود. این بنا میان گردشگران خارجی و ایرانی خیلی معروف است. در واقع می‌توان این گونه گفت که تمام افرادی که با هدف گردشگری به کاشان سفر می‌کنند، بازدید از این بنا را در برنامه خود قرار می‌دهند.
خانه عباسیان کاشان جزو بناهای دوره قاجار است. ساخت این بنا چیزی حدود بیست سال طول کشیده است. البته از نام و مشخصات معمار این خانه هیچ چیزی در دسترس نیست. اما آنچه مسلم است این است که این خانه قدیمی، هر بیننده‌ای را محصور خود می‌کند. ساخت این بنا در سال‌های ۱۲۴۵ تا ۱۲۴۸ هجری قمری آغاز شد. دستور ساخت آن نیز توسط حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی صادر شد. حاج محمد ابراهیم، پدر بزرگ آیت الله سید محمد علوی بروجردی بود. او جزو یکی از بهترین و بزرگترین تاجران بلور و چینی در کاشان بود و بسیاری از اهالی بازار او را تحت عنوان سید باغ می‌شناختند.
خانه عباسیان وسعتی برابر با ۵۰۰۰ متر مربع دارد. زیربنای آن نیز حدود ۷۰۰۰ متر مربع است. این بنا دارای 5 طبقه و 5 حیاط است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این خانه قدیمی این است که بنای آن در دل زمین قرار دارد. به عبارتی طبقه اول آن، یک طبقه پایین‌تر از سطح زمین ساخته شده است.
بنای تاریخی عباسیان برای دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی اسلامی – ایرانی نامزد شد. در این خانه قدیمی می‌توانید جلوه‌هایی از معماری اصیل ایرانی اسلامی را مشاهده کنید. نقش‌های گچ‌بری، طرح‌های بدیع و انواع مختلف تزییناتی که در این خانه دیده می‌شود، نفس را در سینه حبس می‌کند. به عبارتی وقتی برای اولین بار وارد این فضا شوید، اصطلاحا جو این بنا شما را می‌گیرد و تحت تاثیر قرارتان می‌دهد.
آشنایی بیشتر با خانه تاریخی عباسیان
اگر به کاشان سفر کردید، حتما یک روز خود را برای بازدید از خانه عباسیان اختصاص دهید. زمانی که به این خانه قدیمی بروید در نگاه اول با یک ورودی کاملا معمولی و غیر تجملاتی روبه‌رو می‌شوید. اما پس از ورود به بنا، اوج هنر معماری و خلاقیت معماران ایرانی را مقابل چشمان خود خواهید داشت. مساحت این خانه به قدری زیاد است که ممکن است هنگام گشت و گذار در آن گم شوید. این بنا به مرور زمان به قسمت‌های مختلف تفکیک شد و اکنون به شکل پنج خانه مستقل درآمده است.
خانه عباسیان کاشان چشم انداز خیره کننده و زیبایی دارد. به همین دلیل است که تعدادی از پروژه‌های سینمایی از این خانه قدیمی به عنوان لوکیشن فیلم برداری استفاده کرده‌اند. سریال‌هایی مثل:
- مسافر ری
- خانه‌ای در تاریکی
- جابر ابن حیان
- ملاصدرا
این بنای تاریخی اکنون در اختیار هیئت امنای احیا و مرمت بناهای تاریخی کاشان است. در واقع در سال ۱۳۷۵ بود که سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان این بنا را خریداری کرد. مرمت این خانه قدیمی نیز آخرین بار در همان سال انجام شد. همچنین در سال ۱۳۷۷، خانه قدیمی عباسیان در فهرست آثار ملی کشور با شماره ۲۰۲۰ به ثبت رسید. اکنون بخشی از این خانه قدیمی به بنیاد سهراب سپهری تعلق دارد. اگر جزو دانشجویان، علاقه‌مندان، پژوهشگران و فعالان رشته‌های معماری، مرمت، گردشگری، عکاسی و تاریخ هستید، حتما از این بنا دیدن کنید.
معماری خانه عباسیان کاشان
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بناهای تاریخی ساخته شده در ایران، معماری مثال زدنی آن‌ها است. خانه عباسیان نیز معماری حیرت‌انگیزی دارد. برای اینکه با سبک و سیاق معماری این بنای تاریخی بیشتر آشنا شوید به چند مورد زیر توجه کنید.
سبک گودال باغچه
سبک معماری خانه عباسیان کاشان، سبک گودال باغچه است. آنچه که در این سبک حائز اهمیت است این است که بنا یک طبقه پایین‌تر از سطح زمین ساخته می‌شود. اصطلاحا می‌توان گفت که خانه مورد نظر در یک گودی ساخته می‌شود. انتخاب این سبک می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از این دلایل دسترسی به آب قنات است. در این صورت فشار آب مورد نیاز اهالی خانه تامین می‌شود.
یکی دیگر از دلایل انتخاب سبک گودال باغچه این است که بنای مورد نظر، نسبت به گرما و سرمای هوا در فصول مختلف سال در امان می‌ماند. همچنین جالب است بدانید که با گودبرداری، این امکان ایجاد می‌شود که از خاک حاصل از آن برای تامین مصالح مورد نیاز استفاده شود. در زمان‌های گذشته همزمان با عملیات گودبرداری، خشت خام را در کوره‌های آجرپزی می‌پختند. این کار تا حد زیادی در زمان و هزینه صرفه‌جویی می‌کرده است. همچنین جالب است بدانید که یکسان بودن جنس مصالح با خاک زمین مورد نظر باعث می‌شود تا استحکام بنا بیش از حالت عادی حفظ شود.
فضاهای فصلی و رعایت قرینه سازی
یکی دیگر از نکات مهمی که در معماری خانه عباسیان کاشان به خوبی قابل رویت است، قرینه سازی است. به عبارتی اگر از وسط خانه خطی فرضی رسم کنید، خواهید دید که دو قسمت طرفین خط کاملا با یکدیگر قرینه هستند. همچنین خوب است بدانید که این بنای تاریخی، قسمت‌های تابستانه و زمستانه مختلفی دارد؛ بنابراین این خانه برای تمام آب و هواهای مختلف، قسمتی متناسب با همان جو را در اختیار دارد.
معماری درونگرا
اگر نسبت به تاریخچه شهر کاشان اندکی اطلاعات داشته باشید، احتمالا می‌دانید که شهری مذهبی است. کاشان از زمان‌های بسیار دور به دارالمؤمنین مشهور است؛ بنابراین کاملا طبیعی است که مسائل مذهبی در ساخت چنین بنای ارزشمندی رعایت شود. برای مثال کافی است به ظاهر ساده و بی‌آلایش و درون زیبا و باشکون این خانه تاریخی توجه کنید. در این صورت می‌توانید رد پای معماری درونگرا را در آن مشاهده کنید.
علاوه بر این، خانه عباسیان نیز مانند تمام بناهای تاریخی دوره قاجار، آثاری از معماری نقاب‌دار هم دارد. برای اینکه بهتر متوجه جزئیات این نوع معماری شوید، می‌توان به نمونه‌هایی مثل تقسیم خانه به دو بخش بیرونی و اندرونی، جدایی محل سکونت بانوان و آقایان در تالارهای بزرگ خانه، وجود اتاق‌های متعدد و تو در تو، ایجاد دیوار حجاب در اطراف فضای پشت بام جهت جلوگیری از دید همسایه‌ها به داخل خانه و… اشاره کرد. همچنین جالب است بدانید که روی درب خانه عباسیان کاشان نیز مانند تمام خانه‌های قدیمی ایران، دو کوبه با صداهایی مختلف وجود دارد. در این صورت اهالی خانه با توجه به صدای کوبه متوجه می‌شوند که مهمان آن‌ها چه جنسیتی دارد.
تزئینات خانه قدیمی عباسیان
از موضوع معماری کلی این خانه قدیمی که خارج شویم، نوبت به بررسی تزئینات، نوع گچ‌بری‌ها و تمام جزئیات دیگر می‌رسد. برای آشنایی بیشتر با این جزئیات می‌توانید در ادامه نمونه‌هایی از انواع تزئینات کاربردی داخل این خانه را مورد مطالعه قرار دهید.
کاربندی
یکی از نمونه‌های تزئینات معماری سنتی ایرانی، کاربندی است که به انواع طاق‌سازی‌های تزئینی می‌گویند. در این نوع تزئین معماری، طاق‌های موردی وجود دارند که با یکدیگر تلاقی دارند. از تقاطع این طاق‌ها نیز برای ایجاد طاق جدید استفاده می‌شود.
رسمی بندی
یکی دیگر از اصلی‌ترین نمونه‌های گچ‌بری تزئینی در معماری سنتی ایرانی، روش رسمی بندی است. رسمی بندی نوع تکامل یافته روش گوشه سازی است. معماران با استفاده از این روش چهار طاق را به چشمه تبدیل می‌کنند. برای توضیح بهتر می‌توان این گونه گفت که در این روش از قالب واحد استفاده می‌شود؛ بنابراین طاق‌های جدیدی در فواصل چهار طاق یک اتاق ایجاد می‌شود تا در نهایت شکل مربع به یک هشت ضلعی تبدیل شود.
مقرنس
عناصر تزئینی معماری زیادی مثل مقرنس در خانه عباسیان کاشان قابل مشاهده است. این روش یکی از پرکاربردترین عناصر تزئینی برای زیباسازی بناهایی مثل آرامگاه‌ها و مساجد است. به عبارتی می‌توان گفت که مقرنس‌ها ابتدا فقط هنگام ساخت گنبدها مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اما کم کم تبدیل به یکی از عناصر زیباسازی بناهای مختلف شدند. طبقات متعددی را تصور کنید که روی هم ساخته می‌شوند و از آن‌ها برای آرایش بنا یا تبدیل یک شکل هندسی به شکلی دیگر استفاده می‌شوند. این طبقات همان مقرنس‌ها هستند.
در آخر
خانه عباسیان کاشان یکی از مهم‌ترین و به یاد ماندنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری کاشان است. هرگز در این موضوع شک نکنید. زیرا حتی اگر به معماری و آثار تاریخی علاقه نداشته باشید، باز هم با قرار گرفتن در چنین فضایی به وجد خواهید آمد. شهر کاشان جزو شهرهای توریستی ایران است و سالانه تعداد افراد زیادی به آن سفر می‌کنند. آثار تاریخی، بناها و بافت قدیمی شهر باعث می‌شود تا روزهای دلنشینی را در کنار هم‌سفران خود در این شهر تجربه کنید. ضمن اینکه رستوران سنتی که در خانه قدیمی عباسیان وجود دارد می‌تواند لحظات حضور شما در این بنا را لذتبخش‌تر کند.
مقالات بیشتری بخوانید
