گور دخمه زرتشتیان یزد
در این سری از مقالات ایرانگردی قصد معرفی و آشنایی با گور دخمه زرتشتیان یزد را داریم که یکی دیگر از جاهای دیدنی یزد می باشد. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این مکان با ما در مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید.
زرتشتیان یکی از اقلیت های مذهبی هستند که آداب و رسوم خاصی خود را دارند.پیروان زرتشتی سازه هایی را می ساختند و آداب و رسوم خود را در این بناها به اجرا می گذاشتند. از جمله این بناها، قبرستان زرتشتی ها در یزد است که دارای آداب و رسوم خاصی برای مردگان زرتشتی ها می باشد.
گور دخمه زرتشتیان که به نام های دیگری مانند برج خاموش و یا برج سکوت شناخته می شود، در شهر یزد در منطقه ای به نام صفاییه و روی یک کوه کم ارتفاعی قرار گرفته است.اسم این این کوه، کوه دخمه است که جزو مکان هایی است که بسیاری از مردم از آن بازدید می کنند.
تاریخچه گور دخمه زردتشیان یزد
در این گور دخمه طبق آداب و رسوم زرتشتی ها، اجساد مرگان را در آن قرار می دادند تا خوراک لاشخورها شوند. داخل این قبرستان که به شکل گودالی می باشد، سوراخی وجود دارد تا پس از اینکه لاشخورها اجساد را خوردند استخوان ها در دورن این چاه ریخته شود.
پس از اینکه استخوان های مردار باقی می ماند،نسبت به جمع آوری آن ها مشغول شده و آن ها را به درون چاه میانه دخمه می ریختند. این چاه ها از جنس گچ و خشت خام بوده است تا استخوان ها به زمین نرسیده و آلوده اش نکنند. این گور دخمه ها در بیرون شهر قرار داشته و سال های متعددی از آن ها استفاده می شده است.
برج سکوت از نماد های آداب و رسوم قدیمی زرتشتیان محسوب می شود که در ارتباط با مراسم تدفین مردگان آن ها می باشد. مراسمی که امروزه غیره قانونی می باشد و برگزار نمی شود، اما گذشته این مراسم آثاری را از خود بر جای گذاشته است.
معماری سازه برج سکوت
در مجاورت دخمه ها بنای دو طبقه ای از جنس خشت و گل وجود دارد که دارای چند اتاق می باشد. در این سازه مراسم هایی برای فوت این مرده ها به کار گرفته می شده، یکی از اتاق ها نیز برای سوزاندن اموات کاربرد داشته است. نمای داخلی ساختمان از جنس سنگ می باشد.
سنگ ها به شکل نوار های منحنی به سه بخش تقسیم شده که قسمت داخلی اول در خصوص مردان، قسمت میانی مخصوص زن ها و بخش پایانی برای کودکان بوده است.در انتها قسمت وسط گودالی است که به آن اشاره کردیم، جایگاه استخوان هاست که استخوان های هر سه دسته در این گودال ریخته خواهد شد، پایان این گودال تخته سنگ متحرکی به نام ارویس قرار دارد.
این قبرستان ها یا همان دخمه را به یک شکل می ساختند و اندازه و ابعاد دقیق و مشخصی را نداشت ابعاد آن بر اساس تعداد جمعیت و افراد شهرها و روستاهای زرتشتی نشین ساخته می شد. برای اینکه مواد آلوده به زمین برخورد نداشته باشد،قبرستان زرتشتی ها در یزد را با خشت خام و گچ می ساختند.همچنین برای رسیدن نور به جسد مرده ها از شب اول فوتشان تا شب سوم پنجره ای تعبیه می شده است.
ساخت قبرستان زرتشتی ها در یزد اصولی دارد که در هنگام ساخت رعایت می کردند و آن کوبیدن 4 میخ بزرگ، 36 میخ متوسط و 260 میخ کوچک بر زمین بوده است. همچنین صد نخ پنبه را به صورت یک ریسمان در می آوردند و سه بار آن ریسمان را دور تا دور این قبرستان به گرد این میخ های کوبیده شده می پیچاندند.
اعتقادات زرتشتیان در یزد
زرتشتیان اعتقاد داشتند که روح انسان تا سه روز همراه بدن خواهد بود و وجود پنجره برای رسیدن نور خورشید و روشن کردن آتش توسط آتش سوز ها در هنگام شب، می خواستند تا جسد ها در وحشت تاریکی قرار نگیرند. ساختمانی نیز در همجواری این دخمه قرار دارد که محل زندگی آتش سوز ها بوده است.
