قنات وزوان اصفهان
شهرستان وزوان از شهرهای تاریخی استان اصفهان است که جاذبه‌های گردشگری متنوع و ارزشمندی دارد. قنات وزوان اصفهان یکی از این جاذبه‌ها است و امروزه بسیار مورد بازدید قرار می‌گیرد. همچنین از بزرگ‌ترین قنات‌های ایران و جهان به شمار می‌رود که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. در مجله گردشگری دوباره سفر قصد داریم شما را با ویژگی‌های قنات وزوان اصفهان آشنا کنیم پس با ما همراه باشید.
معرفی قنات وزوان اصفهان
در شهر وزوان واقع در استان اصفهان یک قنات تاریخی و بسیار باشکوه وجود دارد که از مهم‌ترین قنات‌های کشور به شمار می‌رود. قدمت قنات وزوان به قبل از دوران اسلام و به زمان ساسانیان برمی‌گردد. دارای ۶۴ حلقه است و عمق آن به ۱۸ متر می‌رسد. قنات وزوان بسیار بزرگ بوده و طول آن ۱۸۰۰ متر است. این قنات با هدف ذخیره آب در فصولی که کشاورزان نیاز به آب ندارند احداث شد و مجهز به یک سد زیرزمینی ۳۰۰۰ ساله است.
در بخشی از قنات وزوان اصفهان شکاف‌های زیرزمینی قرار دارند که توسط کارشناسان میراث فرهنگی و ژاپنی یونسکو عنوان شده‌اند. این شکاف‌ها آبی که به مدت ۱۲۰ روز در پشت سد ذخیره شده را به مخزن‌های بزرگ زیرزمینی با سرعت ۴۰ لیتر بر ثانیه انتقال می‌دهند. هر یک از کانال‌های قنات می‌توانند ۳۲۰۰ متر مکعب آب درون خود ذخیره کنند؛ اما آبی که در قنات وجود دارد بیشتر از ظرفیت کانال‌ها بوده و مابقی آن در مخازن زیرزمینی ذخیره می‌شوند.
بخش‌هایی از این قنات شگفت‌انگیز مانند چاه‌ها و شاخه‌ها به تدریج دچار آسیب شدند. همچنین به خاطر بی‌توجهی مسئولان برخی از افراد زباله‌های خود را در این قنات می‌ریزند. قنات وزوان یکی از ۱۱ قنات ایران است که به ثبت جهانی رسیده و در لیست میراث جهانی یونسکو و آثار ملی ایران قرار گرفته است.
معماری قنات وزوان اصفهان
قنات وزوان در یک لایه رسوبی سنگی واقع شده که با گذشت زمان آب منطقه پایین آمده است. آبی که در این منطقه وجود دارد در دو طبقه قرار می‌گیرد که طبقه اول آن از قنات دارای ۴۰ متر عمق و ۳۵ کیلومتر طول است. طبقه دوم ۲ متر بالاتر از سطح آب در یک لایه سنگی حفر شده قرار دارد و آب در آن گردش می‌کند. برای ساخت این قنات باشکوه یک دیواره سنگی به وجود آورده‌اند که دارای یک متر ضخامت و ۳ متر عرض است. بر روی دیواره به فاصله هر یک متر حفره‌ای در آن ایجاد شده است. در کل تعداد ۷ سوراخ بر روی این دیواره دیده می‌شود و هفتمین حفره آن از لبه تاج کوره قنات ۷ متر فاصله دارد.
در فصول سرد و از آذرماه با سیمان و سنگ دهانه کوره و حفره‌ها را می‌پوشانند تا آب پشت سد زیرزمینی ذخیره شود. با شروع فصل جدید اولین سوراخ را باز می‌کنند و پس از ۱۰ روز آب به قسمت زیرین اولین حفره وارد می‌شود. پس از آن حفره‌های بعدی را یکی پس از دیگری در فواصل ۱۰ روز باز می‌کنند. در مجموع تا اوایل تابستان طول می‌کشد تا هفت سوراخ و دهانه کوره به طور کامل باز شوند. این قنات تاریخی حدود ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش ساخته شد و یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی استان اصفهان محسوب می‌شود.
ویژگی‌های قنات وزوان اصفهان
سد قنات وزوان از جنس ساروج ساخته شده که بسیار بلند و ضخیم است و بعد از پله‌های زیرزمینی قرار می‌گیرد. این سد مشکلات کم‌آبی مردم منطقه را حل کرده و زمین‌های کشاورزی را سیراب می‌کند. در پشت سد قنات مخازنی دیده می‌شوند که برای ذخیره آب ساخته شده‌اند و آب از طریق شکاف‌های زیرزمینی به این مخازن منتقل می‌شوند. تنها به مدت چهار ماه آب در سد قنات وزوان ذخیره می‌شود و در مابقی سال به مصارف مختلف از جمله کشاورزی می‌رسد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های قنات وزوان اصفهان بستن دریچه خروجی آن در فصل زمستان است. کوره قنات در انتهای دیواره سنگی آن واقع شده و در طول این مسیر ۳ سد زیرزمین احداث شده است. قنات وزوان از امکانات رفاهی خاصی برخوردار نیست و پیشنهاد می‌شود برای استفاده از انواع امکانات به شهرستان وزوان بروید.
ثبت جهانی قنات وزوان اصفهان
در ژوئیه سال ۲۰۱۶ در شهر استانبول چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو برگزار شد و قنات وزوان در لیست ۱۱ قنات ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. این جاذبه تاریخی به‌عنوان بیستمین اثری است که طبق دو معیار از ۶ معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی موفق شد به لیست میراث جهانی راه پیدا کند. هر یک از ۱۱ قنات ایرانی قدمتی بین ۲۰۰ تا بیش از ۲۵۰۰ دارند و به دلیل داشتن تکنولوژی متفاوت در یونسکو ثبت جهانی شدند. قنات وزوان اصفهان از سوی یونسکو به‌عنوان یکی از شگفت‌انگیزترین قنات‌های جهان به شمار می‌رود. همچنین در سال ۱۳۷۹ این قنات با شماره ۲۹۶۲ توسط سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. قدمت این قنات بزرگ و تاریخی توسط باستان‌شناسان ژاپنی به بیش از ۲۰۰۰ سال مورد تأیید قرار گرفت و آن را به‌عنوان یکی از نادرترین قنات‌های جهان معرفی کردند.
جاذبه‌های دیدنی نزدیک قنات وزوان اصفهان
در نزدیکی قنات وزوان جاهای دیدنی بسیار زیبایی وجود دارند که عبارت‌اند از:
مجموعه تفریحی گردشگری شاهین‌شهر
در شرق شاهین‌شهر یک مجموعه تفریحی گردشگری برای مسافران و گردشگران عزیز به وجود آمده که از امکاناتی مانند پارکینگ، آلاچیق، ایستگاه دوچرخه‌سواری، سرویس بهداشتی و سالن غذاخوری برخوردار است. در این مجموعه مفرح می‌توانید با لباس‌های محلی عکس یادگاری بگیرید و غذاهای خوشمزه‌ای مانند آش، دوغ محلی و نان محلی میل کنید. امکان برپا کردن چادر برای مسافران در این مجموعه وجود دارد.
کاروانسرای شیخ علی خان زنگنه
در زمان گذشته برای استراحت و اقامت مسافران در روستای جهادآباد به احداث کاروانسرای شیخ علی خانه زنگنه پرداخته شد. البته این کاروانسرا بسیار لوکس و سلطنتی بود و افراد معمولی نمی‌توانستند در آن اقامت کنند. قبل از وارد شدن به اصفهان افرادی مانند پادشاهان صفوی و مهمان‌های خارجی نظیر سفیر فرانسه در این کاروانسرا اقامت می‌کردند. از امکاناتی مانند نانوایی، بخاری، تالار ۸ ضلعی، حجره و حیاط ویژه بانوان تشکیل شده است و امروزه یکی از مکان‌های مورد توجه گردشگران در شهر میمه و شاهین‌شهر به شمار می‌رود.
قلعه مورچه‌خورت اصفهان
از قدیمی‌ترین قلعه‌های خشتی ایران است که حدود ۳۰ هزار متر مربع مساحت دارد. در این قلعه دو دروازه، برج و بارو دیده می‌شود. این قلعه زیبا و دیدنی قبل از دوران صفویان ساخته شده است و کوچه‌های تودرتو، بازار سنتی، امامزاده، حمام و دیگر بخش‌های آن بسیار تماشایی هستند. در گذشته به‌عنوان دژ نظامی به کار می‌رفت. اکنون دارای کاربری مسکونی است و طی سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ دیوار بیرونی آن بازسازی شد.
حمام گرده میمه
یکی از جاهای دیدنی میمه و شاهین‌شهر حمام گرده میمه است که در دوران صفوی ساخته شد. از بخش‌های دیدنی آن می‌توان به گرم‌خانه، رخت‌کن، فضای بین رخت‌کن و سقف گنبدی شکل آن اشاره کرد که با ستون‌های بلند بنا شده است. امروزه به‌عنوان موزه مردم‌شناسی و کلاس آموزش صنایع دستی به کار برده می‌شود و برای بازدید از آن باید بلیت تهیه کنید.
بهترین زمان بازدید از قنات وزوان اصفهان
شهرستان وزوان در شمال اصفهان واقع شده و دارای آب و هوای گرم و خشک است. در فصل زمستان نیز هوای بسیار سرد و استخوان‌سوزی دارد و زمان مناسبی برای بازدید نیست. فصل بهار به‌عنوان بهترین زمان بازدید از قنات وزوان اصفهان به شمار می‌رود. بسیاری از بازدیدکنندگان در ایام نوروز به دیدن این قنات زیبا و باشکوه می‌روند. اگر می‌خواهید در زمان خلوت‌تری از این قنات دیدن کنید پیشنهاد می‌شود پس از تعطیلات نوروز اقدام نمایید.
در این زمان هزینه‌ها نیز پایین‌تر است و با خیال راحت می‌توانید بخش‌های مختلف قنات را مشاهده کنید. همان‌طور که گفته شد قنات وزوان بسیار طولانی است و برای مشاهده قسمت‌های مختلف آن باید از یک راهنما کمک بگیرید. بهتر است ساعات ابتدایی روز را برای بازدید از قنات وزوان اختصاص دهید تا به گرمای ظهر نخورید و هوا خیلی تاریک نشود. این غار زیبا و تماشایی مورد بی‌لطفی مسئولان قرار گرفته و از گردشگران و مسافران عزیز توصیه می‌شود هنگام بازدید از آن زباله‌های خود را در قنات رها نکنید.
مسیر دسترسی به قنات وزوان اصفهان
قنات وزوان در ۹۰ کیلومتری شمال اصفهان، شاهین‌شهر و میمه و شهرستان وزوان واقع شده است. این قنات بزرگ و کهن در دو کیلومتری شمال شهر وزوان تأسیس شده است و مادر چاه آن نیز در جنوب میمه قرار دارد. دسترسی به قنات بسیار راحت بوده و تا تهران حدود ۳۵۰ کیلومتر فاصله دارد. برای رفتن به قنات وزوان اصفهان باید از سمت اصفهان به شاهین‌شهر حرکت کنید. پس از گذشتن از شهر میمه و مورچه‌خورت به شهرستان وزوان می‌رسید. برای بازدید از قنات وزوان امکان استفاده از مسیرهای ریلی و هوایی وجود دارد. همچنین از طریق گوگل‌مپ و برنامه‌های مسیریابی می‌توانید قنات وزوان را پیدا کنید و با خودروی شخصی خود به سمت آن حرکت نمایید.
جمع‌بندی
قنات وزوان اصفهان از ارزشمندترین و بزرگ‌ترین قنات‌های جهان است و بسیاری از گردشگران از نقاط مختلف ایران و دنیا برای بازدید از آن راهی شهرستان وزوان می‌شوند. اگر از کسانی هستید که به تاریخ و آثار باستانی ایران علاقه‌مند هستید حتماً پیشنهاد می‌شود از این قنات دیدن کنید. در این مقاله سعی کردیم قنات وزوان را به‌صورت جامع و مفید معرفی کنیم تا قبل از بازدید از آن پیش‌زمینه‌ای داشته باشید.
