حمام قلعه همدان ؛ حمامی سنتی از دوران قاجار
حمام‌های سنتی ایرانی که در بسیاری از شهرها وجود دارند بخش مهمی از فرهنگ و تاریخچه این کشور را نشان می‌دهند. همدان از فرهنگ و تاریخ غنی برخوردار بوده که از جاذبه‌های آن می‌توان پی به این موضوع برد. یکی از تاریخی‌ترین و زیباترین حمام‌های کشور متعلق به حمام قلعه همدان است. گردشگران زیادی از سراسر ایران و دنیا برای بازدید از حمام قلعه به همدان سفر می‌کنند. در این حمام تاریخی بخش‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام از جذابیت‌های خاصی برخوردار هستند. در ادامه برای آشنایی با این جاذبه سنتی همدان با مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید.
معرفی حمام قلعه همدان
حمام قلعه همدان از جذاب‌ترین مکان‌های دیدنی شهر همدان و به‌عنوان موزه مردم‌شناسی این شهر محسوب می‌شود. این حمام دارای معماری زیبا و چشمگیری است که گردشگران را با معماری دوران قاجار آشنا می‌کند. این حمام متعلق به دوران قاجاریه بوده و به نام حمام حاج محمد سعید نیز معروف است. در حمام مجسمه‌هایی به شکل انسان وجود دارند که در حال استحمام به شیوه سنتی هستند. حمام دارای سفره‌خانه سنتی و حوض است که تأثیر زیادی در زیبایی فضای درونی حمام دارند.
در سفره‌خانه سنتی گروه‌های موسیقی به‌صورت زنده به اجرای برنامه‌های شاد و مفرح می‌پردازند و همواره مورد استقبال گردشگران قرار می گیرند. حمام قلعه دارای جنبه تاریخی و تفریحی بوده و هنگام بازدید می‌توان لحظات خوشی در آن گذراند. امکان عکس‌برداری برای گردشگران با لباس محلی وجود دارد و افراد می‌توانند عکس های بسیار زیبایی به یادگار بگیرید. حمام قلعه در محله قاشق‌تراشان که یکی از قدیمی‌ترین محله‌های همدان است قرار دارد. در سال 1387 حمام مرمت و بازسازی شد. همچنین حمام قلعه در سال 1287 در کوچه مهر واقع در خیابان شریعتی بنا شد. حمام دارای قدمت 150 سال است که اکنون عموم مردم می‌توانند از آن بازدید کنند.
معماری حمام قلعه همدان
حمام قلعه همدان از معماری منحصربه‌فردی برخوردار بوده و تلفیقی از معماری ایرانی و اسلامی را شامل می‌شود. با بازدید از این حمام می‌توانید با دانش معماری دوران قاجار آشنا شوید که در نوع خود بسیار جالب است. این جاذبه سنتی دارای مساحت 1500 مترمربع است. حمام دارای 4 ستون سنگی بوده که به همراه طاق‌نماهای قوسی شکل نمای بسیار زیبایی به وجود آورده‌اند.
حمام قلعه کمی پایین‌تر از سطح زمین ساخته شده و علت آن جلوگیری از اتلاف انرژی و دسترسی راحت به آب قنات است. در ورودی حمام یک هشتی وجود دارد که پس از عبور از آن یک راهرو دیده می‌شود که به سربینه حمام می‌رسد. یک راهروی دیگر پس از سربینه وجود دارد که به گرم‌خانه حمام می‌رسد. حمام دارای سردر بسیار زیبایی است که به دوران قاجاریه مربوط می‌شود. همچنین دارای دو بخش مجزا ویژه مردان و زنان است.
علاوه بر این بخش‌های سرد و گرم حمام از هم جدا هستند. حمام دارای سقف‌های گنبدی و آجری شکل است که بسیار مرتفع و زیبا هستند. استفاده از حوض و آب‌نما زیبایی حمام را افزایش داده است. در انتهای حمام دو سالن کوچک وجود دارد که برای استحمام افراد مهم ساخته شده و ورود افراد معمولی به این قسمت ممنوع بوده است.
فضای درونی حمام قلعه همدان
بازدیدکنندگان هنگام ورود به حمام با مجسمه‌ای مواجه می‌شوند که پاچال نام دارد. در گذشته شخصی برای گرفتن هزینه حمام در قسمت ورودی آن می‌نشست که به آن پاچال می‌گویند. پس از آن وارد حمام سرد می‌شوید که دارای بخش‌های مختلف است. در حمام سرد سکوهایی وجود دارند که در گذشته رسومات سنتی در آنجا برگزار می‌شد. با عبور از حمام سرد وارد حمام گرم می‌شوید. حمام گرم برای شست‌وشو به کار می‌رفت و دلاک‌ها در آنجا فعالیت می‌کردند.
در قسمت‌های مختلف حمام مجسمه‌های متفاوتی را خواهید دید که هر کدام در حال انجام کاری هستند. از جمله نقش مجسمه‌ها می‌توان به پاچال، دلاک، سلمانی و حجامت اشاره کرد. سفره‌خانه سنتی حمام از بخش‌های جذاب داخل حمام است و در حال حاضر آماده پذیرایی از مسافران و گردشگران عزیز است.
در این سفره‌خانه خوراکی‌های محلی و انواع نوشیدنی‌های بسیار خوشمزه سرو می‌شود. در سمت راست حمام یک ورودی کوچک دیده می‌شود که در گذشته به‌عنوان نمازخانه استفاده می‌شد. با رفتن به سمت دالان انتهای حمام با چایخانه حمام روبه‌رو می‌شوید. چایخانه امروزی در قدیم به‌عنوان انبار هیزم به کار می‌رفت.
مسیر دسترسی و بازدید از حمام قلعه همدان
حمام قلعه در شهر همدان، خیابان شریعتی و محله قلعه قرار دارد. آدرس این جاذبه دیدنی بسیار سرراست است و می‌توانید از طریق برنامه‌های مسیریابی با خودروی شخصی خود به سمت آن حرکت کنید. همچنین در هر نقطه از شهر می‌توانید سوار تاکسی شده و مستقیم به سمت حمام بروید. همدان از منطقه کوهستانی و آب و هوای بسیار سرد در فصل زمستان و پاییز برخوردار بوده که برای مسافرت و بازدید پیشنهاد نمی‌شود.
بهترین زمان برای بازدید حمام قلعه اواخر فصل بهار و فصل تابستان است. اگر علاقه دارید در پاییز، زمستان یا اوایل بهار به همدان سفر کنید باید لباس گرم و مناسب همراه داشته باشید. بازدید از حمام قلعه ملزم به تهیه بلیت است. یک ساعت کافی است تا از بخش‌های مختلف حمام قلعه دیدن کنید.. جهت پذیرایی و تهیه وعده در سفره‌خانه سنتی نیاز به زمان بیشتری دارید و در این زمان می‌توانید از اجرای زنده گروه موسیقی لذت ببرید. ساعات بازدید حمام قلعه از 8 صبح تا 10 شب است.
جاذبه های اطراف حمام قلعه همدان
در اطراف حمام قلعه همدان جاذبه‌های توریستی فراوانی وجود دارند که دارای جنبه تاریخی و تفریحی هستند. بازدید حمام قلعه وقت زیادی از گردشگران نمی‌گیرد؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود از دیگر مکان‌های دیدنی اطراف آن نیز دیدن کنید. جاهای دیدنی نزدیک حمام قلعه عبارت‌اند از:
موزه صنایع دستی همدان
مهم‌ترین موزه شهر همدان است که در میدان باباطاهر واقع شده و با حمام قلعه همدان تنها 180 متر فاصله دارد. این موزه در سال 1388 تأسیس شد و ارزشمندترین صنایع دستی ایران و همدان در آن نگهداری می‌شوند. آثار موجود در آن شامل فرش و گلیم، مرواربافی، قلم‌زنی روی نقره و مس، پیکرتراشی، سفال و سرامیک، مصنوعات چرمی و چوبی، سازهای سنتی، گیوه‌بافی و… هستند. بازدید از این مکان اطلاعات خوبی از هنر و فرهنگ کشور را در اختیار گردشگران می گذارد.
بازار سنتی همدان
این بازار ازجمله بازارهای تاریخی کشور به شمار می‌رود که مسقف است. در برخی از قسمت‌های آن گنبدهای بزرگ و بسیار زیبا به چشم می‌خورند که عمدتاً مربوط به دوران قاجاریه هستند. بازار سنتی همدان در محدوده خیابان باباطاهر قرار دارد و فاصله آن با حمام قلعه همدان تنها 350 متر است. برای خرید اقلام موردنیاز خود و سوغاتی شهر همدان می‌توانید از این بازار دیدن کنید.
آرامگاه استر و مردخای
از آثار تاریخی و ارزشمند شهر همدان است که برای اجتماع یهودیان ساخته شد. این آرامگاه از زیارتگاه‌های ویژه یهودیان است که در مرکز شهر همدان قرار دارد. فاصله این مکان تا حمام قلعه همدان 260 متر است. این آرامگاه از سنگ و آجر تشکیل شده و دارای سبک معماری اسلامی متعلق به قرن هفتم هجری است.
گنبد علویان
از آثار تاریخی با معماری اسلامی شهر همدان گنبد علویان را می‌توان نام برد که مقبره خاندان علویان در آن قرار دارد. در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و یکی از پربازدیدترین بناهای این شهر محسوب می‌شود. فاصله گنبد علویان تا حمام قلعه همدان 1.1 کیلومتر است. اگر علاقه زیادی به معماری اسلامی و ایرانی دارید بازدید از این مکان را فراموش نکنید.
باغ ایرانی
از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری همدان باغ سنتی آن را می‌توان نام برد که از فضای سرسبز وسیعی برخوردار است. در این باغ گیاهان و گونه‌های متنوع و رنگارنگ خواهید دید که بسیار زیبا هستند. وجود آب‌نما و استخر روباز در باغ بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. این باغ معماری سنتی و منحصربه‌فردی دارد که وسعت آن به 3.5 هکتار می‌رسد. فاصله باغ ایرانی تا حمام قلعه همدان 1.8 کیلومتر است. باغ ایرانی از مکان‌های تفریحی همدان به شمار می‌رود.
موزه هگمتانه
موزه هگمتانه از دیگر موزه‌های مهم ملی به شمار می‌رود که در شهر باستانی هگمتانه قرار دارد. در این موزه آثاری بسیار کهن نگهداری می‌شوند که متعلق به دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان هستند. در این موزه با آثار ارزشمندی مانند خمره سنگ، قوچ سنگ، مجسمه‌های گلی، تابوت سفالی، ظروف شیشه‌ای و سفالی و… آشنا می‌شوید. فاصله موزه هگمتانه تا حمام قلعه همدان 1.8 کیلومتر است.
اقامتگاه و امکانات رفاهی حمام قلعه همدان
حمام قلعه همدان در شهر همدان واقع شده است که می‌توانید در هتل‌های اطراف آن برای اقامت و استراحت مستقر شوید. نزدیک‌ترین هتل‌هایی که در اطراف حمام قلعه همدان قرار دارند عبارت‌اند از:
- هتل مرمر همدان: 850 متر
- هتل خاتم همدان: 1.4 کیلومتر
- هتل سفیر همدان: 2 کیلومتر
- هتل باباطاهر همدان: 2.1 کیلومتر
- هتل آریان همدان: 2.5 کیلومتر
هتل‌ها دارای انواع امکانات رفاهی و تفریحی هستند که با توجه به بودجه خود می‌توانید یکی از آنها را برای اقامت انتخاب کنید. همچنین در اطراف حمام رستوران‌های متنوعی قرار دارند که به سرو انواع غذای محلی، ایرانی و فرنگی می‌پردازند. از نزدیک‌ترین رستوران‌ها می‌توان رستوران بستان و هگمتانه را نام برد که به ترتیب 400 متر و 1.6 کیلومتر از حمام قلعه همدان فاصله دارند.
جمع بندی
به طور کلی وجود فروشگاه‌های مختلف در اطراف حمام امکان تهیه هر نوع اقلامی را برای مسافران به وجود آورده‌اند و گردشگران هر چیزی که نیاز دارند را می توانند از این فروشگاه ها تهیه کنند. انواع امکانات تفریحی مانند شهربازی، سینما، پارک و… در نزدیکی حمام قلعه وجود دارند که ویژه بزرگسالان و کودکان هستند. با بازدید از این جاذبه سنتی می توانید خاطرات خوب و خوشی را در کنار خانواده رقم بزنید.
مقالات بیشتری بخوانید
- دهکده توریستی گنجنامه؛ قطب گردشگری ایران در همدان
- جاهای دیدنی همدان؛ گشت و گذار در شهر آریایی
- برج قربان همدان؛ بنایی بازمانده تاریخی
- روستاهای دیدنی و گردشگری استان همدان
- آرامگاه بابا طاهر ؛ شاعر دوبیتی سرای همدانی
