قلعه بابک کجاست؟ | همه چیز درباره این جاذبه دیدنی در بهشت ارسباران
در ارتفاعات آذربایجان شرقی و در بهشت ارسباران، بنایی تاریخی وجود دارد که مقر یکی از دلاورترین سربازان ایرانی به نام بابک خرمدین بوده است. این بنا که به قلعه بابک شهرت دارد در یکی از بلندترین مناطق آذربایجان، واقع در شهرستان کلیبر و در جایی میان مه و ابر بنا شده است. تاریخچه و موقعیت جغرافیایی این قلعه، آن را به یکی از بناهای رازآلود و البته مهم به عنوان جاذبه گردشگری منطقه تبدیل کرده است. قلعه تاریخی بابک و مناطق بکر اطراف آن، یکی از پرطرفدارترین جاذبه‌های گردشگری آذربایجان هستند که بیشتر توسط افرادی که به بناهای تاریخی و رازآلود علاقه دارند، انتخاب می‌شوند. در ادامه این مقاله از مجله گردشگری دوباره سفر به معرفی این قلعه، ویژگی‌های معماری و نکات مهم بازدید آن می‌پردازیم.
قلعه بابک کجاست؟
قلعه بابک بنایی تاریخی و مهم در استان آذربایجان شرقی است. فاصله این قلعه تا تبریز سه ساعت است و نزدیک‌ترین شهر مهم بعد از تبریز به آن اهر است اما به طور کل در نزدیکی شهرستان کلیبر قرار دارد. کلیبر یکی از شهرهای کوهپایه‌ای آذربایجان است. این شهر در دامنه کوه و نزدیکی جنگل قرار دارد و همین مسئله محیطی رازآلوده در اطراف آن ایجاد کرده است. با عبور از کلیبر و کمی بعد از آن جاده‌ای قرار دارد که به معروف‌ترین بنای این منطقه یعنی قلعه بابک ختم می‌شود. بخش‌هایی این جاده آسفالت و بخش‌هایی خاکی است و در نهایت به مسیری ختم می‌شود که ماشین‌رو نبوده و باید آن را پیاده طی کرد. با نزدیک شدن به انتهای جاده می‌توان دژ و دیواره‌های قلعه معروف بابک را مشاهده کرد.
این قلعه محل زندگی بابک خرمدین بوده است که چیزی حدود 20 سال در آن زندگی کرده است. این قلعه مستحکم به دلیل ویژگی‌های معماری و موقعیت ساخت آن در ارتفاعات، دژی محکم در منطقه بوده و در سرکوب دشمنانی که به این منطقه حمله می‌کردند، کاربرد زیادی داشته است. این قلعه در منابع تاریخی نام‌های دیگری مانند دژ بابک یا قلعه جمهور نیز دارد.
تاریخچه دژ بابک
قلعه یا دژ بابک، محل زندگی بابک خرمدین و یاران او بوده است. این سردار شجاع از دیار آذربایجان، چیزی حدود 1100 سال پیش رهبر گروهی از سربازان آزادی‌خواه و میهن‌پرست به نام سرخ‌جامگان بود. این گروه نزدیک به 22 سال در مقابل خلفای عباسی مقاومت کردند و بارها علیه آن‌ها شورش کردند تا ایران را به محلی امن برای زندگی تبدیل کنند. بخش زیادی از این مقاومت طولانی مدت به دلیل محل زندگی بابک و سربازانش بود. دژ بابک، در مرتفع‌ترین مناطق آذربایجان بنا شده بود و معماری آن به گونه‌ای بود که نفوذ به دژ برای افراد غریبه به سادگی امکان‌پذیر نبود. از این رو این قلعه، محلی امن و مطمئن برای زندگی بابک و سربازانش بود و آن‌ها را از گزند حمله دشمنان محفوظ نگه می‌داشت.
این قلعه تاریخی با افسانه‌های مختلفی که دارد، این روزها یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری آذربایجان و مورد توجه علاقه‌مندان به کوهنوردی و پیاده‌روی در ارتفاعات است. این قلعه 2300-2600 متر ارتفاع از سطح دریا دارد و به دلیل موقعیت ساخت، زاویه دید آن به مناطق اطراف، کامل و 360 درجه است. قلعه بابک در سال 1345، ثبت ملی شده و از سال 76 مرمت آن توسط اداره میراث فرهنگی آذربایجان آغاز شده است.
بخش‌های مختلف قلعه بابک
مانند هر قلعه دیگری، دژ بابک هم از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. طراحی داخلی این قلعه و نوع دسترسی به بخش‌های مختلف آن یکی از دلایل امنیت بالای این قلعه بوده است. بنای این قلعه در 3 طبقه ساخته شده و دسترسی به طبقات از ورودی اصلی امکان‌پذیر است. با عبور از ورودی مستقیما به تالار اصلی می‌رسید و بعد از آن 7 اتاق در اطراف وجود دارد. همچنین در بخش شرقی این قلعه نیز اتاق‌هایی در کنار آب انبار قرار دارند. در ادامه هر کدام از بخش‌های این قلعه زیبا، به همراه جزئیات ساخت و معماری آن را به طور مختصر معرفی می‌کنیم.
دروازه اصلی
اولین بخش از قلعه و تنها راه ورودی آن، دروازه اصلی است. اولین بخش از ورودی یک دروازه است و بعد از آن گذرگاهی باریک با شیب 100 متری است که با عبور از آن به ورودی اصلی خواهید رسید. ساختمان قلعه بعد از ورودی اصلی آغاز می‌شود که مسیری با پله‌های فراوان اما کم ارتفاع است. البته مسیر راه‌پله‌ای ورودی عرض بسیار کمی دارد، به همین دلیل تردد در آن تنها به صورت انفرادی امکان‌پذیر است.
برج نگهبانی
بخش دیگر دژ بابک، ستون‌ها و برج‌های نگهبانی است. مانند تمام قلعه‌ها، برج‌های نگهبانی این قلعه هم از ارتفاع بالایی برخوردار هستند و با ایستادن بر فراز آن‌ها، امکان مشاهده مناطق اطراف قلعه به طور کامل وجود دارد. دیدرس مناسب به مناطق اطراف یکی از دلایل در امان ماندن این قلعه از گزند دشمنان نیز بوده است.
تالار اصلی
تالار اصلی دقیقا بعد از ورودی قلعه قرار دارد. این تالار فضایی ساده است که با عبور از آن به 7 اتاق قلعه می‌رسیم. یکی از ویژگی‌های تالار اصلی قلعه بابک، امکان دسترسی به همه اتاق‌ها از تالار است. به عبارت دیگر تالار را می‌توان فضای مشترک تمام 7 اتاق اولین طبق در نظر گرفت.
آب انبار
در بخش شرقی قلعه و در نزدیکی بعضی اتاق‌ها، آب انبارهای قلعه وجود دارند. آب انبارها به منظور تامین نیاز آبی ساخته شده‌اند و معمولا گلی هستند. در قلعه بابک اما آب انبارها از جنس ملاتی به نام ساروج هستند. مانند دیگر آب انبارها، سقف آب انبارهای دژ بابک هم گهواره‌ای است که ذخیره آب در آن‌ها راحت‌تر انجام شده و آب خنک باقی بماند.
راه پله‌ها
راه‌پله‌های قلعه بخش دیگر ان هستند که با استفاده از آن‌ها امکان رفت و آمد میان طبقات میسر نیست. البته امروزه بخش زیادی از این پله‌ها نابود شده‌اند و تنها مشتی خاک از آن‌ها باقی مانده است.
ویژگی‌های عجیب معماری این قلعه
همان‌طور که گفته شد، قلعه بابک دژی محکم در برابر دشمنان بوده است. یکی از دلایلی که این بنا را تا این حد ایمن می‌کند، معماری عجیب و جالب اما هوشمندانه این قلعه است. قلعه بابک تنها یک ورودی دارد که در دو طرف آن برج‌های نگهبانی قرار دارند، در نتیجه تمام ورود و خروج‌ها به قلعه به طور کامل کنترل می‌شوند. دیگر ویژگی عجیب معماری این قلعه، وجود دره‌ای با عمق 400-600 متری دور تا دور آن است. استفاده از سنگ، آجر و ساروج در ساخت بخش‌های مختلف قلعه، دیگر ویژگی عجیب معماری آن است زیرا تا آن زمان هیچ قلعه‌ای با این مصالح ساخته نشده بود.
راهنمای بازدید از قلعه بابک
اگر مسافر آذربایجان هستید و قصد بازدید از دیار بابک خرمدین و یاران او را دارید، حتما زمانی را به بازدید از قلعه بابک اختصاص دهید. البته به منظور بازدید راحت از این قلعه و ایجاد تجربه‌ای به یادماندنی، بدون سختی و خستگی، نکاتی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه داشته باشید. مهم‌ترین این نکات که شامل انتخاب بهترین زمان سفر، آشنایی با مسیر و آمادگی برای آن، اطلاع از وسایل لازم برای سفر و قوانین بازدید از قلعه هستند را در ادامه توضیح خواهیم داد.
قوانین بازدید از قلعه بابک
اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که در بازدید از قلعه بابک باید از آن مطلع بود، قوانین بازدید از این بنا است. با توجه به اینکه این قلعه بازدید عمومی دارد، باید و نبایدهای خاصی برای بازدید از آن وجود ندارد اما عدم آسیب‌رسانی به بخش‌های مختلف قلعه، موضوع بسیار مهمی است که گردشگران لازم است به آن توجه داشته باشند. به دلیل نیاز به پیاده‌روی برای رسیدن به قلعه و دره‌های اطراف آن، این مکان محل امنی برای کودکان نیست، بنابراین عدم حضور کودکان در بازدید از این قلعه به یک قانون محلی تبدیل شده است، با این حال اگر ناچار به همراهی با کودکان خود شدید، در تمام طول مسیر از آن‌ها مراقبت کنید.
بهترین زمان بازدید از قلعه
نکته بعدی برای به یادماندنی کردن تجربه بازدید از این قلعه و کاهش خطرات احتمالی، انتخاب بهترین زمان بازدید است. همان‌طور که گفته شد، قلعه بابک در ارتفاعات آذربایجان و در بخشی کوهستانی قرار دارد. این منطقه زمستان‌هایی سرد، سخت و طوفانی دارد که مسیر قلعه را خطرناک می‌کنند. به علاوه در فصل بهار و پاییز و به دلیل بارندگی که در این منطقه بسیار رایج است، مسیر لیز می‌شود و پیاده‌روی در آن دشوار می‌گردد.
بنابراین بهترین زمان بازدید از این قلعه، فصل تابستان است. البته در فصل تابستان هم بهتر است ماه‌هایی مانند شهریور را برای بازدید از این قلعه انتخاب کرد، زیرا پیاده‌روی در گرما کمی دشوار است و ممکن است باعث گرمازدگی شما شود. علاوه بر تابستان، فصل‌های اردیبهشت و خرداد و پاییز تا اواخر مهر ماه هم، زمان خوبی برای بازدید از ین قلعه هستند.
نحوه دسترسی و راه‌های رسیدن به قلعه
به منظور دسترسی به این قلعه سه مسیر مختلف وجود دارد که تنها یکی از آن‌ها تا مسافت زیادی ماشین‌رو است و تقریبا تنها پلکان اصلی قلعه را باید پیاده طی کرد. این مسیر از سمت کمپ گردشگری قلعه دره سی می‌گذرد و نزدیک‌ترین مسیر به قلعه بابک است. پیاده‌روی تا گذرگاه اصلی قلعه و مسیر پلکانی در این مسیر چندان طولانی نیست و برای همه افراد امکان‌پذیر است. البته مسیرهای دیگری مانند مسیر هتل باک هم وجود دارند که برای رسیدن به قلعه چیزی حدود 3 ساعت پیاده‌روی نیاز دارند.
سخن پایانی
قلعه بابک یکی از بناهایی است که بازدید از آن برای هر ایرانی ضروری است. این بنای تاریخی یادآور رشادت‌های بابک خرمدین و یاران او است و هنوز هم بعد از سالیان دراز، شکوه و عظمت اولیه خود را دارد. برای بازدید از این قلعه باید به تبریز سفر کرد و بعد از آن به کلیبر رفت تا در مسیر این شهرستان به قلعه رسید. در صورتی که قصد بازدید از این بنا را دارید تنها به این نکته توجه داشته باشید که از حمل وسایل غیرضروری خودداری کنید تا پیاده‌روی در مسیر رسیدن به قلعه برای شما دشوار نباشد.
مقالات بیشتری بخوانید
