آرامگاه پیر علمدار کجاست
آثار تاریخی و باستانی گنجینههای گرانبها هستند که هویت و فرهنگ ایران زمین را نشان میدهند. مقبره پیر علمدار از آثار ارزشمند و مهم در استان سمنان است که در بین گردشگران جایگاه ویژهای دارد. این مقبره باشکوه با معماری بینظیر توجهات زیادی را به خود جلب میکند و گردشگران زیادی از سراسر دنیا برای دیدن آن به سمنان سفر میکنند. در ادامه با مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید تا شما را با ویژگیهای آرامگاه پیر علمدار آشنا کنیم.
معرفی آرامگاه پیر علمدار
مقبره پیر علمدار یکی از بهترین نمونههای آرامگاه کشور در استان سمنان و شهرستان دامغان است که بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این آرامگاه در واقع برجی آجری است که در محله خوریا قرار دارد. این بنای زیبا در سال 417 هجری قمری ساخته شده و بسیار قدیمی است. اولین برج قدیمی ایران به گنبد قابوس تعلق دارد و جایگاه دوم متعلق به برج پیر علمدار است. همچنین بین برجهای آجری مدور کمخیز قرار میگیرد و گنبدی مخروطی شکل دارد. در ایران تنها 50 عدد گنبد مخروطی شکل وجود دارد که به مقبره پیر علمدار ارزش زیادی بخشیده است. این آرامگاه در سال 1310 در بین آثار ملی ایران قرار گرفت.
پیر علمدار کیست؟
در واقع آرامگاه متعلق به ابی جعفر محمد بن ابراهیم است. این فرد پدر یکی از فرمانروایان حکومت آل زیار به نام بختیار است که آن را با لقب ابوحرب میشناسند و در حکومت قومس یعنی دامغان کنونی زندگی میکردند. با توجه به یکی از کتیبههای برج این بنا به دستور فرزندش بختیار در سال ۴۱۷ ساخته شد. معمار آن حاجی حسین ملقب به بنای دامغانی است که اکنون یکی از زیباترین بناهای ساخته شده در دامغان به شمار میرود.
معماری آرامگاه پیر علمدار
این بنا به شکل یک برج آجری بلند ساخته شده و از معماری منحصربهفردی برخوردار است. از نظر معماری و استفاده هنر در ساخت آن اهمیت بسیار بالایی دارد. دارای ۱۳ متر ارتفاع است و قطر داخلی آن به ۴.۵ متر میرسد. همچنین از اولین بناهایی به شمار میرود که از نقش برجسته آجرچینی در نمای خارجی آن استفاده شده است. آجرها بهصورت رجهای یکنواخت و هم شکل به کار رفتهاند. بدنه اصلی برج از دو بخش زیر تشکیل میشود:
قسمت پایینی
نیمی از ارتفاع برج را به خود اختصاص داده و از آجرکاری ساده، ظریف و بدون بندکشی ساخته شده است. دروازه ورودی برج در جنوب غربی آن واقع شده و از تزیینات بسیار زیبایی برخوردار است. ورودی مقبره روبروی مسجد و صحن قرار گرفته و درگاهی به شکل مستطیل دارد. در بالای درگاه ورودی سردری زیبا دیده میشود که توسط ستونهای پیل پا قاب گرفته شدهاند. این قسمت تا ارتفاع ۵.۷۰ متر به سبک حصیربافی آجرچینی شده است.
بخش فوقانی
از زیباترین قسمتهای برج محسوب میشود که با هفت نوار با تزیینات تسمهای آجرتراش ساخته شده است. این نوارها باریک و پهن هستند و چینش آجر در آنها متفاوت است. در نوارهای باریک آجرها بهصورت مورب چیده شدهاند و دو سر آنها به شکل گلهای چهارپر دیده میشود. نوارهای پهن نیز دارای چند ردیف آجرچینی بدون طرح هستند. ششمین نوار نما از نوع پهن بوده و در بالا و پایین آن کتیبه دیده میشود.
همچنین بر روی کتیبه آیاتی از قرآن حک شدهاند. هفتمین نوار از نوع باریک بوده و به شکل آجرهای لوزی شکل و به هم پیوسته ساخته شده است. نقوش برجسته آجرچینی باعث تفکیک نمای خارجی از داخل ساختمان شده و شبیه به سبک معماری بنای چهل دختران در مرکز دامغان است. زیر پیشآمدگی سطح بالای دیوار کتیبه وجود دارد که باعث شهرت گنبد مخلوط شکل این برج شده است. در واقع گنبد به واسطه این پیشآمدگی نگه داشته میشود.
کتیبههای آرامگاه پیر علمدار
این آرامگاه زیبا 3 کتیبه دارد و از مهمترین بخشها برای علاقمندان به تاریخ محسوب میشود. از این کتیبهها میتوان به طراحان و سازندگان آرامگاه پی برد:
کتیبه بیرونی گنبد
این کتیبه در دورتادور قسمت خارجی گنبد نصب شده و عرض آن ۷۵ سانتیمتر است. در ساخت آن از آجر برش داده شده و گچ استفاده شده و بهعنوان نگین نمای آرامگاه پیر علمدار شناخته میشود. از جمله اطلاعات آن میتوان به سال ساخت برج، مشخصات سازنده و مالک آن اشاره کرد که با خط کوفی مشبک ساده نوشته شدهاند. همچنین مشخصات فرد مدفون یعنی پیر علمدار بر روی این کتیبه قابل مشاهده است.
کتیبه داخلی گنبد
این کتیبه در دیواره داخلی بنا نصب شده و ۸۰ سانتیمتر عرض دارد. همچنین دارای زمینه گچی بوده و آیاتی از قرآن بر روی آن با خط کوفی مشبک از نوع حاشیهدار حک شدهاند. این خط کوفی از پیچیدهترین بناها به شمار میرود و در بعضی از حروف خود گره چینیهای بسیار زیبایی دارد.
کتیبه سردر
این کتیبه از نوع گچبری است و آیه شریفه بسمالله با خط کوفی ساده بر روی آن دیده میشود. کتیبه بالای سردر ورودی آرامگاه قرار دارد.
جاهای دیدنی اطراف آرامگاه پیر علمدار
چشمهعلی
دامغان علاوه بر مقبره پیر علمدار بناهای تاریخی بسیار زیادی دارد که یکی از آنها بنای تاریخی چشمهعلی است. این محل از پرطرفدارترین جاذبههای گردشگری دامغان به شمار میرود که از دو بنای باشکوه در کنار یک چشمه تشکیل میشود. این بنا متعلق به دوران قاجار است و در اطراف آن درختان بلند بید و مناظر سرسبز دیده میشوند. چشمهعلی به دستور آغامحمدخان قاجار ساخته شد و به دلیل وجود چشمه از آب و هوای بسیار دلنشینی برخوردار بوده و در گذشته پادشاهان در آنجا استراحت میکردند.
برج طغرل دامغان
برج مهماندوست یا برج طغرل از دیگر جاهای دیدنی دامغان است. قدمت این بنای باستانی به دوره سلجوقیان برمیگردد و در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد. طاقنما و مقرنس آجرکاری از برجستهترین ویژگیهای معماری این برج هستند. هنگام بازدید از این برج میتوانید به تپه باستانی مهماندوست نیز سری بزنید.
برج چهل دختران
یکی از معروفترین جاهای دیدنی دامغان برج چهل دختران است که به دستور ابو شجاع اصفهانی در قرن ۵ هجری قمری ساخته شد. این برج آجری ۱۵ متر ارتفاع دارد و در مرکز شهر دامغان واقع شده است.
قلعه دولتآباد
از دیگر بناهای باشکوه دامغان قلعه دولتآباد را میتوان نام برد که قدمت آن به اواخر دوره صفوی و اوایل دوره قاجار برمیگردد. این قلعه در روستای دولتآباد واقع شده و فاصله زیادی تا آرامگاه پیر علمدار ندارد.
کاروانسرای قوشه
در ۳۸ کیلومتری جنوب غربی دامغان و در روستای قوشه کاروانسرایی زیبا و تاریخی دیده میشود. این بنای تاریخی در دوران صفویه و بهصورت چهارایوانی ساخته شده است. نمای بیرونی کاروانسرا به شکل مربع و نمای داخلی آن ۸ ضلعی است. در نزدیکی کاروانسرای قوشه آبانباری وجود دارد که در گذشته برای تأمین آب مسافران به کار میرفت. همانطور که مشخص است اغلب جاهای دیدنی سمنان تاریخی هستند. در واقع سمنان به دلیل کویری بودن از جاذبههای طبیعی محدودی برخوردار بوده و برای گردشگران که به تاریخ ایران علاقه دارند مکان فوقالعادهای است.
اقامت در آرامگاه پیر علمدار
مقبره پیر علمدار در شهر دامغان واقع شده و از نظر اقامت مسافران دغدغهای نخواهند داشت. اقامتگاههای متنوعی در اطراف آرامگاه وجود دارد که انتخاب آنها با خودتان است. انواع محلهای اقامت دامغان عبارتاند از:
هتل
با توجه به این که دامغان شهر کوچکی است نمیتوان انتظار هتل ۵ ستاره را از آن داشت. با این حال هتلهایی وجود دارند که میتوانید در آنها اقامت کنید و از حداکثر امکانات آنها استفاده نمایید. هتل جهانگردی، هتل دانش و مهمانپذیر امیر همهروزه آماده استقبال از گردشگران عزیز هستند.
اقامتگاه بومگردی
تجربه اقامت در اقامتگاههای بومگردی دامغان بسیار لذتبخش است. این اقامتگاهها دارای سبک تاریخی و سنتی هستند و امکانات لازم برای پذیرایی از گردشگران را دارند. از مهمترین آنها میتوان به اقامتگاه بومگردی ترمه خاتون، شیر آشیان، خانه کله، بابا مرد، ناصر لشکر و مجموعه توریستی تفریحی آستانه اشاره کرد.
ویلا و سوئیت
در دامغان برای رفاه حال مسافران و گردشگران به اجاره ویلا و سوئیت پرداخت میشود. ویلا نسبت به دیگر مراکز اقامتی قیمتهای مناسبتری دارد.
مسیر دسترسی به آرامگاه پیر علمدار
مقبره پیر علمدار در استان سمنان، شرق شهر دامغان، محله خوریا و نزدیک به مسجد جامع و مدرسه حاج فتح علی بیگ واقع شده است. برای دسترسی به این بنا باید از خروجی باریک قلب میدان امام خمینی عبور کنید که با رسیدن به مسجد جامع آرامگاه را مشاهده خواهید کرد. در هر نقطهای از شهر هستید میتوانید با تاکسی و اتوبوس خود را به آرامگاه برسانید. موقعیت مکانی آرامگاه بر روی گوگلمپ و سایر برنامههای مسیریابی وجود دارد و با جستجوی آن میتوانید بدون نیاز به راهنما مسیر را پیدا کنید.
بازدید از آرامگاه پیر علمدار
همهروزه به غیر از جمعهها از ساعت ۸ صبح تا ۶ بعدازظهر امکان بازدید از آرامگاه تاریخی پیر علمدار برای شهروندان و گردشگران وجود دارد. تنها یک ساعت برای بازدید از آرامگاه کافی است که باید بلیط تهیه کنید. فصل بهار و اوایل پاییز بهترین زمان برای سفر به دامغان و بازدید از آرامگاه هستند. البته تعطیلات نوروز دامغان بسیار شلوغ میشود و میتوانید سفر خود را به بعد از تعطیلات موکول کنید.
سخن پایانی
آرامگاه پیر علمدار از جاذبههای تاریخی شهر دامغان به شمار میرود و از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این مقاله به اطلاعات کامل و مفیدی از این آرامگاه اشاره شد که با مطالعه آن میتوانید با ویژگیها و سبک معماری آرامگاه آشنا شوید. دامغان از نظر تاریخی بسیار غنی بوده و بازدید از آن سفر خاطرهانگیز و پرباری را برایتان رقم خواهد زد.
