پارک ملی کلاه قاضی اصفهان ؛ پناهگاه امن حیات وحش
ایران از کشورهای بسیار زیبا و سرشار از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری است که گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب می‌کند. پارک ملی کلاه قاضی اصفهان از طبیعت و حیات‌وحش بسیار متنوع و زیبایی برخوردار بوده و مقصد مناسبی برای گردشگران به شمار می‌رود. این پارک از دشت‌های وسیع، صخره‌های مرتفع و دره‌های پرشیب تشکیل شده و شرایط خاصی را برای هر یک از گونه‌های جانوری و گیاهی به وجود آورده است. پارک کلاه قاضی فرصت مناسبی را در اختیار گردشگران قرار می‌دهد تا بتوانند با تنوع پوشش گیاهی و جانوری این منطقه بیشتر آشنا شوند. در ادامه برای آشنایی بیشتر پارک ملی کلاه قاضی اصفهان با مجله دوباره سفر همراه باشید.
معرفی پارک ملی کلاه قاضی اصفهان
پارک ملی کلاه قاضی اصفهان یکی از چندین جاذبه طبیعی این استان است که چشم‌اندازهای کوهستانی بسیار زیبایی دارد. این پارک جذاب و دیدنی در 36 کیلومتری جنوب اصفهان قرار دارد و بازدید از آن به‌صورت رایگان و شبانه‌روزی است. مساحت این پارک به 47262 هکتار می‌رسد که 3574 هکتار آن مختص به پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی است. در این پارک به حفاظت از تنوع زیستی و منابع ژنتیکی پرداخته می‌شود. مسئولین اداره محیط‌زیست در تلاش هستند تا عوارض ناشی از فعالیت‌های صنعتی و جمعیتی را در این پارک به حداقل برسانند.
تنوع پوشش گیاهی و حیات‌وحش جانوری موجب شده گردشگران علاقه زیادی به بازدید از این منطقه از داشته باشند. علاوه بر گردشگری، افراد می‌توانند با هدف تحقیقات علمی و پژوهشی وارد این پارک شده و از آن دیدن کنند. این پارک بخشی از رشته‌کوه ماهدشت را به خود اختصاص داده و در جنوب شرقی کوه اصفهان واقع شده است. این رشته‌کوه دارای چشمه‌های متعددی است که گونه‌های گیاهی و جانوری مانند بزهای کوهی از آن استفاده می‌کنند. منطقه کلاه قاضی دارای قدمت طولانی بوده که به دوران صفویه برمی‌گردد.
در گذشته این منطقه از شکارگاه‌های مخصوص پادشاهان صفوی و قاجاریه محسوب می‌شد اما اکنون مکانی دیدنی و جذاب برای بازدید است. بلندترین قله این کوه دارای تقریبا 2534 متر ارتفاع است. در این منطقه دره‌های بسیار متعدد و دیواره‌های بلندی وجود دارد که برای صخره‌نوردی بسیار مناسب هستند. از جمله گونه‌های گیاهی این پارک می‌توان به لاله وحشی، آویشن، خارشتر، بادام کوهی، انجیر، بنه، شقایق وحشی و درمنه اشاره کرد که تحت حفاظت هستند. بیشتر از 40 گونه پرنده در این پارک وجود دارند که برخی بومی و برخی دیگر مهاجر هستند. پارک ملی کلاه قاضی اصفهان امروزه به دو بخش منطقه حفاظت شده و باغ وحش تقسیم شده است.
اقلیم پارک ملی کلاه قاضی اصفهان
اصفهان از استان‌های کوهستانی کشور به شمار می‌رود که دارای رشته‌کوه و دشت‌های کویری بسیار وسیعی است. پارک ملی کلاه قاضی اصفهان دارای اقلیم بیابانی بوده و هوای آن سرد و خشک است. پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی در مناطق استپی نیمه بیابانی و در حد فاصل مناطق کوهستانی قرار گرفته است. دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های بسیار گرم است. حداقل دمای تجربه شده در این پارک منفی 11 درجه و حداکثر دما 41 درجه سانتی‌گراد گزارش شده است.
بارندگی در این منطقه بسیار کم است که به طور میانگین در طول سال به 118 میلیمتر می‌رسد. آب شرب این منطقه توسط چشمه‌های جاری شده از کوه‌های ماهدشت تأمین می‌شود که برای تمام گونه‌های گیاهی و جانوری کافی نیست. در واقع پارک کلاه قاضی با بحران کم‌آبی مواجه است و همین امر موجب شده گیاهان در خطر انقراض و کاهش جمعیت قرار بگیرند. از چشمه‌های مهم این منطقه می‌توان به چشمه صنمبر، نی، تاکی، اشک، طاقاری، دره نی، گنجشکی، توتی، دره بید و لاتاریک اشاره کرد.
گونه‌های جانوری پارک ملی کلاه قاضی اصفهان
در این منطقه گونه‌های جانوری بسیار متنوعی ثبت شده است که شامل 17 گونه پستاندار، 11 گونه خزنده، 44 گونه پرنده و یک گونه دوزیست هستند. کل و بز از گونه‌های شاخص این پارک به شمار می‌روند که بر فراز کوه‌ها زندگی می‌کنند و در دید عموم قرار دارند. همچنین به دلیل داشتن دشت‌های پهناور و دره‌های متعدد گونه‌های فراوانی از آهو به چشم می‌خورد که به راحتی قابل مشاهده هستند. در ادامه اطلاعات بیشتری از گونه‌های جانوری موجود پارک کلاه قاضی اصفهان بیان شده است:
پرندگان
گونه‌های پرنده در این پارک دارای 22 خانواده هستند. تعدادی از آنها بومی و تعدادی دیگر مهاجر هستند که در فصول بهار، تابستان و زمستان مهاجرت می کنند. تعداد بسیار اندکی از پرندگان نیز به‌صورت عبوری وارد پارک می‌شوند. از پرندگان ساکن در این پارک می‌توان به شاهین، عقاب طلایی، کبک، تیهو، پرستو، کوکو، جغد، قمری، سهره، زاغ، غراب، باقرقره، چکاوک، چکچک، چلچله بیابانی و… اشاره کرد.
پستانداران
17 گونه پستاندار در این پارک شناسایی شده است که دارای 8 خانواده و 4 راسته هستند. پستانداران ساکن در این منطقه شامل بز، کل، آهو، قوچ، میش، گربه وحشی، پلنگ، شغال، خرگوش، کفتار، گرگ، روباه، همستر خاکستری و دم دراز، دوپای کوچک، تشی، کاراکال، جرد ایرانی، انواع موش، جربیل بزرگ و پامسواکی هستند.
دوزیستان
وزغ سبز عربی تنها گونه شناسایی شده دوزیست در پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی است. این گونه بیشتر در اطراف چشمه‌ها، مزارع سرسبز لرد سفید و آبشخورها به چشم می خورد.
خزندگان
11 گونه خزنده دارای 7 خانواده در این پارک شناسایی و ثبت شده‌اند. این خزندگان شامل آگامای چابک، آگامای وزغی خاکستری، آگامای پولک درشت صخره‌ای، جکوی دم بز و جکوی دم کند، مار قیطانی تیرمار، مار پلنگی، مار جعفری، مار افعی شاخدار، مزالینای دم دراز بیابانی، لاک‌پشت مهمیزدار هستند.
گونه‌های گیاهی پارک ملی کلاه قاضی اصفهان
پوشش گیاهی منطقه کلاه قاضی به 252 گونه می‌رسد که دارای 46 خانواده هستند. علاوه بر گیاهان علفی می‌توان درختان و درختچه‌های متنوعی در این پارک مشاهده کرد که در دره‌ها و دامنه‌های کوه قرار دارند. درمنه زار به عنوان گیاه غالب این منطقه شناسایی شده است. از گونه‌های در حال انقراض منطقه کلاه قاضی می‌توان آنقوزه و درمنه دشتی را نام برد. از جمله گیاهان متنوع این پارک می‌توان به خارشتر، بنه، آویشن، کاسنی، سمی، ریواس، خاکشیر، گل همیشه بهار، تنگرس، شنگ گل گاو زبان و… اشاره کرد.
بازدید از پارک ملی کلاه قاضی اصفهان
برای آن که بتوانید از پارک ملی کلاه قاضی اصفهان بازدید کنید در ابتدا باید از اداره محیط‌زیست این استان مجوز لازم را دریافت کنید. پارک ملی کلاه قاضی در اطراف اصفهان قرار دارد که برای رسیدن به آن باید 40 کیلومتر از جاده اصفهان به شهرضا را طی کنید.
قبل از آن که به شهرک صنعتی مبارکه و پلیس راه برسید می‌توانید تابلوی راهنمایی محیط‌بانی کلاه قاضی را مشاهده کنید. با ارائه مجوز به محیط‌بانی می‌توانید وارد پارک ملی شده و از جاذبه‌های آن استفاده کنید. بازدید از این مکان به‌صورت رایگان بوده و هیچ هزینه‌ای دریافت نمی‌شود.
همچنین می‌توانید در هر ساعت از شبانه‌روز وارد این محل شوید. البته تنها به مدت 1 تا 2 ساعت امکان بازدید برای هر فرد وجود دارد. فصل بهار بهترین زمان بازدید از این منطقه است چراکه مراتع سرسبز بوده و بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری را می‌توان از نزدیک مشاهده کرد. منطقه کلاه قاضی در ماه اردیبهشت به زیباترین شکل ممکن است.
امکانات حفاظتی پارک ملی کلاه قاضی اصفهان
در این منطقه امکانات تفریحی وجود ندارد چراکه در واقع یک منطقه حفاظت شده است. از سرگرمی‌های این منطقه می‌توان به کوهنوردی و طبیعت‌گردی اشاره کرد که تجهیزات لازم را باید همراه خود داشته باشید. از تجهیزات و امکانات این پارک می‌توان به سر محیط‌بانی لاشتر اشاره کرد که در شمال غرب پارک واقع شده است و مجوز ورود را از بازدیدکنندگان دریافت می‌کند.
پست‌های دیده‌بانی متعدد در پارک پراکنده شده‌اند که برای گشت‌های شبانه مورد استفاده قرار می‌گیرند.پاسگاه محمدآباد که در مجاورت همین شهر قرار گرفته از دیگر امکانات آن است. مراکزی برای آموزش بازدیدکنندگان وجود دارد که دارای امکانات اقامتی است. در این مرکز یک دوربین بورد بلند سداد وجود دارد که می‌توان گونه‌های جانوری را به راحتی از آن مشاهده کرد. پارک ملی کلاه قاضی دارای ذخایر فسیلی است که محققان و پژوهشگران می‌توانند از آنها دیدن کرده و تحقیقات خود را به سرانجام برسانند.
تهدیدهای پارک ملی کلاه قاضی اصفهان
اتوبان اصفهان/ شهرضا از داخل پارک ملی عبور می‌کند. این تهدید بسیار بزرگی برای گونه‌های جانوری محسوب می‌شود که ممکن است در خطر تصادف با انواع خودروها و مرگ‌ومیر قرار بگیرند. معادن سنگ لاشتر در قسمتی از پناهگاه حیات‌وحش کلاه قاضی قرار گرفته که می‌تواند تهدید جدی برای این گونه‌ها باشد. عشایر جرقویه در جنوب منطقه کلاه قاضی مشغول به چرای دام هستند و این عامل تهدیدی برای گونه‌های گیاهی است که توسط دام نابود می‌شوند.
از دیگر تهدیدها می‌توان به تداخل حریم شهر محمدآباد و بهارستان با پارک ملی کلاه قاضی اشاره کرد. بدون شک بزرگ‌ترین تهدید متعلق به شکارچیان غیرمجاز است. بسیاری از گونه‌های جانوری تحت حفاظت در این منطقه در حال انقراض هستند و تعداد کمی از آن ها باقی مانده اند. شکار غیراصولی در این منطقه گونه‌های در حال انقراض را مورد تهدید قرار داده و این امر ممکن است به نابودی آنها ختم شود. پارک ملی کلاه قاضی اصفهان از بحران کم‌آبی رنج می‌برد.
این بحران امکان رویش گونه‌های گیاهی را بسیار کاهش داده است. عدم رویش گیاهان باعث می‌شود تا غذای کافی برای گونه‌های جانوری گیاهخوار تأمین نشود و در نهایت از جمعیت آنها کاسته شود. به بازدیدکنندگان عزیز توصیه می‌شود در حین بازدید زباله‌های خود را در منطقه رها نکنند تا مشکلی برای جانوران به وجود نیاید.
مقالات بیشتری بخوانید
