آشنایی با کاخ خورشید کلات استان خراسان رضوی
آشنایی با کاخ خورشید کلات استان خراسان رضوی
در این پست از مجله گردشگری دوباره سفر می خواهیم. آشنایی با جاذبه گردشگری کاخ خورشید کلات در استان خراسان رضوی داشته باشیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
کاخ خورشید یا عمارت خورشید یکی از زیباترین کاخ های موجود در کشورمان ایران میباشد. که به دستور نادر شاه افشار موسس سلسه افشاریه در اوایل سلطنتش در سال ۱۱۰۸ خورشیدی ساخته شده است. که امروزه به عنوان یکی از بهترین جاذبه های گردشگری مشهد محسوب می شود.
آشنایی با کاخ خورشید
این کاخ در شهر کلات و در ۱۵۰ کیلومتری شهر مشهد استان خراسان رضوی واقع شده است. این کاخ در وسط باغ بزرگی قرار دارد. که شامل یک بنا در سه طبقه مجزا میباشد. این بنای فوق العاده در اصل یک بنای آرامگاهی بوده است. نه محل زندگی و کاخ شاهی. این مکان به نیت آرامگاه نادر طراحی و ایجاد گردیده است. اما هرگز تکمیل نگشت. و با مرگ نادر نیمه کاره رها شده است.
در ادوار بعد از آن توسط قاجارها تغییراتی در آن صورت گرفت. تا برای حکومت و سکونت قابل استفاده شود. در ادامه سنگ های پر حجم و سنگین بنا، که موضوع آن ها انواع میوه های گرمسیری و پرندگانی چون طوطی هستند. در اینجا نشانگر این میباشد. که احتمالا سنگ تراش های این بنا را نادر شاه از هند آورده است. زیرا میوه هایی چون موز، آناناس در آن زمان در ایران نبوده. تا سنگ تراشان ایرانی بتوانند. شبیه آنها را هنرنمایی کرده باشند.
امروزه این باغ شامل ۲۲۰ عدد درخت چنار میباشد. و نیز در باغچه غربی باغ و کوچه غربی باغ یک ردیف چنار کهنسال را خواهید دید. که مبنای کاشت درختان دیگر باغ میباشد. درختان این باغ به وسیله موتور پمپ آبی از آب انبار زیر پیاده روی انتهای شرقی باغ آبیاری می گردند. و زیبایی دوچندانی به عمارت داده اند.
تاریخچه عمارت خورشید
کاخ کلات یا کاخ خورشید درست در سال ۱۱۵۱ هجری قمری، به دستور نادرشاه افشار جهت اقامت و خزانه برای جواهرات و غنایم در کلات (نادر دژ) ایجاد گردیده است. البته کلات به معنی ” قلعه و برج و بارو ” میباشد. همچنین قبل از اسلام تقریبا تمامی شهرها را به شکل کلات طراحی می کردند. که در آن ها مسئله نظام طبقاتی رعایت شده بود.
این طبقات اجتماعی بیشتر از ۳ طبقه تشکیل می گشت. که بعده ها به چهار طبقه تغییر یافته. که شامل ارتش داران موبدان استریوشان و صنعتگران میباشد. که همگی این ها هر کدام در شهر جایگاه و اهمیت خود را دارا بودند. این بنا مربوط به سال های آغازین به قدرت رسیدن نادرشاه افشار می باشد. که عملیات ساخت کاخ در تمام طول پادشاهی ادامه داشته است. و حتی تا آخرین سال های حیات نادرشاه یعنی سال ۱۱۶۰ هجری قمری در حال ساخت بوده است. که با مرگ وی این سازه نیمه کاره رها گشته است.
بسیاری این بنا را یک کاخ دانسته اند. و بسیاری محل نگهداری غنایم گرانبهای نادر، بعضی هم به علت وجود سرداب کارکرد زندان را به آن نسبت داده. اما وجود چندین مقبره با طرح مشابه و فاصله زمانی کمی از آن، این فرضیه ” مقبره بودن عمارت ” را بیشتر قابل قبول می کند. همچنین وجود سرداب و کتیبه سوره نباء که معمولا در مقابر میباشد. هم مزید بر علت همین موضوع بوده است.
معماری کاخ خورشید کلات
طبقه پایین کاخ خورشید نادرشاه به نگهداری خزانه نادرشاه افشار اختصاص یافته بوده. و این طبقه در اصل جایی تاریک و مخوف است. طبقه اول این عمارت زیبا بر روی چهار ردیف پلکان به شکل هرم مانند ایجاد گردیده. و هشت ضلعی است. طبقه دوم یا هم کف، تالاری بزرگ در میان خود جای داده است. و اتاق هایی در پیرامون آن مشاهده می گردد. این تالار با تزییناتی به شیوه بناهای صفوی آراسته و با طلا مزین گشته است.
طبقه سوم این بنا با ۶۶ نیم ستون سنگی، استوانه ای بزرگ را به وجود آورده است. و به همین علت، بین تمام بناهای تاریخی ایرانی این بنا منحصر به فرد و بسیار بینظیر بوده است. همچنین اتاق های این قصر دارای تزئینات گچبری فوق العاده و نقاشی های زیبایی میباشد. همچنین برجی دایره ای شکل را در وسط این بنا در پشت بام می توانید، مشاهده کنید. که از ترک هایی به شکل نیم ستون مشهور به خیاری تشکیل گشته است.
نمای خارجی این کاخ کنگره دار میباشد. که ترکیبی از معماری مغولی – هندی را به نمایش علاقه مندان به تاریخ گذاشته است. همچنین نمای بیرونی این قصر دارای تصاویری از میوه هایی مانند آناناس و موز میباشد. که هنرمندان هندوستانی آن را به زیبایی کشیده اند.
نمای بیرونی کاخ همچنین به معماری دوران صفویه دارای شباهت بسیاری میباشد. تزئینات بیرونی و درونی معماری به وسیله هنرمندان هندی انجام شده است. دور تا دور کاخ حوضچه هایی شگفت انگیز را خواهید دید. که دارای ۱۵۶ فواره آب میباشند. همچنین این فواره ها علاوه بر زیبایی بخشی به نمای بیرونی عمارت، کار آبیاری باغ را نیز انجام می دهند.
سیستم آب رسانی
فواره ها و همچنین بقایای تبوشه های آب قصر در موزه عمارت قرار دارد. سیستم آبرسانی کاخ در آن زمان میباشد. نادر برای استفاده از آب شیرین قره سو که در فاصله ۶ کیلومتری عمارت واقع شده بود. تمام استعداد و توان مهندسان خود را مورد استفاده قرار داده. و سیستم آبرسانی مناسبی را ساخته است. مهندسان بعد از مشخص شدن مسیر انتقال آب، با رعایت شیب که تنظیم کننده فشار آب در آب نماهای اطراف این عمارت بوده است. کانالی در مسیر انتقال آب حفر کرده. و با استفاده از تنبوشه های سفالی، لوله گذاری کرده اند. و روی لوله ها را با خاک نرم پوشانده.
مکان
کاخ خورشید کلات در خراسان رضوی- مشهد– کیلومتر ۱۵۰ جاده کلات واقع شده است.
