قلعه رودخان
گیلان سرسبزترین استان کشور است و هر ساله گردشگران زیادی را در خود جای می‌دهد. گیلان علاوه بر طبیعت بکر دارای تاریخچه غنی و بناهای باشکوه است که از میان آنها قلعه رودخان طرفداران زیادی دارد. این دژ تاریخی و مستحکم در شهرستان فومن قرار دارد و اطراف آن از درختان انبوه پوشیده شده است. این قلعه پر رمز و راز باعث شده تا گردشگران زیادی را وادار کند از آن دیدن کنند و خود را از اقصی نقاط کشور و حتی دنیا به این مکان دیدنی و شگفت‌انگیز برسانند. در ادامه با مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید تا با این قلعه زیبا آشنا شوید.
معرفی قلعه رودخان
قلعه رودخان از دژهای نظامی و بسیار مستحکم است که در منطقه تالش واقع در شهرستان فومن قرار دارد و از مناظر سرسبز و خیره‌کننده برخوردار است. ارتفاع آن از سطح دریا بین 655 تا 715 متر می‌رسد و بر روی کوه‌ها بنا شده است. این قلعه سنگی به دوران ساسانیان تعلق دارد و از مهم‌ترین جاذبه‌های استان گیلان به شمار می‌رود. قلعه همواره در طول تاریخ از مرموزترین مکان‌ها محسوب می‌شود و افسانه‌های زیادی درباره آن نقل می‌شود. قلعه رودخان نیز از این قاعده مستثنی نیست و توسط افراد محلی داستان‌های عجیب و غریبی درباره آن گفته می‌شود.
دلیل نام‌گذاری قلعه نیز بسیار جالب است و از رودخانه‌ای به نام رخون گرفته می‌شود. در سمت راست قلعه رودخانه رخون قرار گرفته و مردم محلی به آن قلعه رخون می‌گویند و در نهایت به‌صورت رسمی آن را قلعه رودخون نام گذاشتند. از دیگر اسامی قلعه رودخان در این سال‌ها می‌توان به اسم‌های دژ رودگان، سکسار، سگسار، حسامی و سگسال اشاره کرد. با توجه به این که قلعه بر روی ارتفاعات بنا شده برای دسترسی راحت به آن تعداد زیادی پله ساخته شده است.
تاریخچه قلعه رودخان
تاریخ ساخت قلعه رودخان به دوران ساسانیان بر می‌گردد. تا سال 1830 میلادی قلعه رودخان ناشناخته بود و مردم از اهمیت آن آگاهی نداشتند. نهایت در این سال یک محقق لهستانی ایران‌شناس به نام الکساندر بوریکو خوچکو درباره قلعه صحبت نمود که در نوشته‌های خود به آن اشاره کرده است. طبق گفته‌های این محقق کتیبه‌ای بر بالای دروازه قلعه وجود دارد که در آن تجدید بنای قلعه به سال‌های 918 تا 921 هجری قمری توسط سلطان حسام الدین امیر دباج بن امیر علاالدین اسحق بر می‌گردد. این کتیبه هم اکنون در موزه گنجینه رشت نگهداری می‌شود.
تاریخ دقیق ساخت قلعه مشخص نیست و طبق برخی از مستندات برخی آن را به دوران ساسانیان و برخی دیگر به دوران اسلام نسبت می‌دهند. این قلعه در دوره سلجوقیان مرمت شد و از پایگاه‌های نظامی اسماعیلیان بوده است. بسیاری از فرمانروایان گیلان و رشت تا دوره زندیه قلعه رودخان را به‌عنوان مرکز فرمانروایی خود انتخاب نموده‌اند. در سال 1175 هجری قمری هنگام قیام علیه کریم خان، حاکم فومن به نام هدایت خان قلعه را تعمیر نمود. از زمان ساسانیان تا کنون و در دوره‌های مختلف قلعه رودخان چندین بار بازسازی شد.
معماری قلعه رودخان
قلعه رودخان 6.2 هکتار مساحت دارد و طول آن به 500 متر می‌رسد. قلعه دارای برج‌های دیده‌بانی بلند است که ارتفاع آنها نیز 1500 متر هستند. آجر و سنگ از مصالح اصلی قلعه هستند و کیفیت و استحکام بسیار بالایی دارند. قلعه رودخان از دو بخش کلی ارگ و قورخانه تشکیل شده است. ارگ به‌عنوان محل شاه‌نشین و حرم‌سرا به کار می‌رفت که در قسمت غرب قلعه قرار گرفته و دارای دو طبقه آجری است. قورخانه محل انجام فعالیت‌های نظامی بود و سربازان در آن زندگی می‌کردند. در این محل روزنه و نورگیرهای متعددی وجود دارد که تسلط نظامیان را بر اطراف قلعه افزایش می‌داد. قورخانه در شرق قلعه واقع شده و دو طبقه دارد. قلعه بر روی دو قله ساخته شده و از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
بخش غربی: از بخش‌های مختلفی همچون شاه‌نشین، آب‌انبار، آبریزگاه، دروازه ورودی، سردخانه و واحدهای مسکونی متعدد تشکیل شده است. این بخش بر روی شیب تند کوه قرار دارد.
بخش میانی: دروازه اصلی را شامل می‌شود و پایین‌ترین بخش قلعه است.
بخش شرقی: توسط دروازه‌ای از قسمت‌های دیگر قلعه جدا شده و اغلب بناهای آن دارای کاربری نظامی هستند. این بخش بر روی یک تپه 670 متری واقع شده است. از بخش‌های آن می‌توان به زندان، دروازه ورودی، دو برج بزرگ، درب اضطراری و چندین واحد مسکونی اشاره کرد.
قلعه رودخان 1600 قلعه دارد که به تازگی ساخته شده‌اند و دسترسی گردشگران را به قلعه راحت کرده‌اند. تعداد پله‌های اصلی قلعه 935 عدد هستند که در امتداد برج‌ها و دیوارها واقع شده‌اند و توسط باستان‌شناسان کشف شده‌اند. به همین دلیل به آن قلعه هزار پله نیز گفته می‌شود.
ورودی قلعه رودخان
برای ورود به قلعه رودخان ابتدا باید پله‌های آن را طی کنید که بیشتر از ۱۶۰۰ عدد هستند. پس از آن به یک درب چوبی می‌رسید که بیش از ۳ متر ارتفاع دارد. این درب چوبی بزرگ در قدیم توسط چندین سرباز محافظت می‌شد. دو سکو با ارتفاع بیش از یک متر در دو طرف ورودی قلعه قرار دارند که سربازان در آنجا مستقر می‌شدند و هم اکنون غیر قابل استفاده هستند و با خزه پوشیده شده‌اند.
در بالای دروازه کتیبه‌ای وجود داشت که اطلاعاتی از قبیل زمان ساخت و مرمت قلعه حک شده بود. در دو طرف ورودی قلعه نیز ۲ برج دیده‌بان بسیار بزرگ دیده می‌شود که سربازان از طریق آن اطراف قلعه را رصد می‌کردند و امنیت ساکنین را تأمین می‌نمودند. پس از آن که از ورودی عبور کردید با یک راهرو مواجه می‌شوید که در دو طرف آن دو سکو قرار دارد و در گذشته بر روی آنها استراحت می‌کردند. در ادامه وارد محوطه قلعه می‌شوید و پس از طی کردن چند پله سنگی می‌توانید از بخش‌های مختلف قلعه دیدن کنید.
ویژگی‌های قلعه رودخان
از مهم‌ترین ویژگی‌های قلعه می‌توان به نفوذناپذیر بودن آن اشاره کرد. معماری و موقعیت ساخت قلعه به صورتی است که در طول تاریخ هیچ دشمنی نتوانسته است به آن نفوذ کند. در اطراف قلعه رودخان رودخانه پرآب و خروشانی وجود داشت که مانع از حرکت سربازان می‌شد. مرتفع بودن قلعه از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن است که اجازه نفوذ دشمن را به راحتی نمی‌داد. همچنین در اطراف آن جنگل انبوه از درختان کهنسال شرایط را برای ورود دشمنان بسیار دشوار می‌کرد. به این ترتیب تمامی این ویژگی‌ها در دفاع از قلعه نقش داشتند و ساکنین قلعه در امنیت و آرامش زندگی می‌کردند.
بهترین زمان بازدید از قلعه رودخان
جنگل فومن در فصل بهار بسیار با طراوت و سرسبز است و با هوای مطبوع و دلپذیر خود بهترین فصل برای سفر به قلعه رودخان به شمار می‌رود. فصل تابستان به دلیل رطوبت بالای جنگل و گرما برای سفر به قلعه رودخان چندان پیشنهاد نمی‌شود. هر چند که تابستان اوج سفرها است و گردشگران زیادی به استان گیلان سفر می‌کنند. در فصل پاییز طبیعت رنگارنگ چشم‌انداز زیبایی به قلعه رودخان بخشیده و سفر به آن توصیه می‌شود.
در فصل زمستان هوا در جنگل فومن بسیار سرد بوده و به دلیل افزایش بارش باران و برف تعداد کمی از گردشگران به قلعه رودخان سفر می‌کنند و بالا رفتن از پله‌ها ممکن است کمی دشوار باشد. با این اوصاف فصل بهار، پاییز و تابستان به ترتیب از بهترین فصل‌ها برای بازدید از قلعه رودخان هستند. این مکان دیدنی در هر فصل به گونه متفاوتی زیبایی‌های خود را به رخ گردشگران می‌کشد.
بازار قلعه رودخان
پس از آن که به قلعه رودخان رسیدید کمی جلوتر از پارکینگ با بازار مواجه خواهید شد که در ابتدای مسیر صعود قرار دارد. این بازار رنگارنگ دارای غرفه‌های بسیار متنوع است که می‌توانید سوغات استان گیلان را تهیه کنید. همچنین دارای چندین رستوران و کافه است که به ارائه غذاها و خوراکی‌های محلی می‌پردازند. در این بازار می‌توانید لباس‌های محلی و رنگی گیلکی را بپوشید و عکس‌های یادگاری ثبت کنید. در غرفه‌ای از بازار به ارائه بازی‌های متنوع ویژه کودکان و بزرگسالان پرداخته می‌شود و می‌توانید برای لحظاتی شاد و سرگرم شوید. بازارچه قلعه رودخان به اسکموفروش‌ها شهرت دارد و یکی از جاهای موردعلاقه برای گردشگران است.
نکات بازدید از قلعه رودخان
- برای بازدید از قلعه رودخان و استفاده از پارکینگ نیاز به تهیه بلیت است. درب ورودی قلعه در نیمه اول سال از ساعت ۸ الی ۱۸ و در نیمه دوم سال از ۸ الی ۱۶ باز می‌شود. قبل از سفر به قلعه رودخان باید با نکات زیر آشنا شوید:
- برای رسیدن به قلعه باید از پله‌های زیادی عبور کنید و نیاز است از قبل آماده شوید. بهتر است در ساعات اولیه روز این کار را انجام دهید تا زمان کافی برای بازدید از قسمت‌های مختلف قلعه را داشته باشید.
- زمان رفت و برگشت به قلعه حدود ۳ ساعت طول می‌کشد و برای همین باید کفش مناسب همراه داشته باشید.
- از همراهی وسایل غیرضروری خودداری کنید و تنها وسایلی مانند آب، غذا و دوربین عکاسی با خود حمل کنید.
- باجه ورودی قلعه ممکن است کارت‌خوان نداشته باشد یا خراب باشد. از این رو باید برای تهیه بلیت پول نقد همراه داشته باشید.
- طی کردن پله‌های قلعه برای سالمندان، کودکان، بیماران قلبی و عروقی سخت است و بهتر است از این کار خودداری کنید.
- غذاهای رستوران‌های بازار قلعه رودخان معمولاً قیمت‌های بالایی دارند و برای صرفه‌جویی در سفر خود می‌توانید از قبل وعده غذایی مناسب تهیه کنید.
مسیر دسترسی به قلعه رودخان
قلعه رودخان واقع در استان گیلان، ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن و نزدیک به روستای رودخان قرار دارد. این قلعه بر روی ارتفاعات منطقه حیدرآلات قرار گرفته و میان جنگلی انبوه محصور شده است. افرادی که از سمت فومن به قلعه رودخان حرکت می‌کنند باید از روستاهای ملسکام و سید آباد عبور کنند و پس از پیمودن ۲۱ کیلومتر به قلعه می‌رسند. از پارکینگ تا ورودی قلعه با احتساب پله نوردی حدود ۲ کیلومتر باید پیاده‌روی کنید. فاصله تهران تا قلعه رودخان تنها ۳۵۳ کیلومتر است و می‌توانید با خودروی شخصی خود این مسیر را طی کنید.
جاذبه‌های گردشگری اطراف قلعه رودخان
پس از آن که از قلعه رودخان بازدید کردید بهتر است به جاهای دیدنی اطراف آن نیز سری بزنید و از تماشای دیگر جاذبه‌های استان گیلان بهره‌مند شوید. برخی از جاهای دیدنی نزدیک به قلعه رودخان عبارت‌اند از:
پارک فومن
این پارک در نزدیکی قلعه قرار دارد. دارای مجسمه‌های گوناگون است که از معروف‌ترین آنها می‌توان به مجسمه چهار دختران اشاره کرد. دارای سرسبزی فراوان است و از بهترین مکان‌ها برای استراحت و پیک‌نیک در فومن به شمار می‌رود. این پارک در ۳ کیلومتری مرکز فومن قرار دارد.
روستای پلکانی ماسوله
از دیگر جاذبه‌های گردشگری استان گیلان محسوب می‌شود و گردشگران زیادی را هر ساله به خود جذب می‌کند. این روستا از معماری شگفت‌انگیز برخوردار بوده و دارای شهرت بین‌المللی است. ماسوله یکی از دیدنی‌ترین مکان‌های کشور است و در بازار آن می‌توانید صنایع دستی و سوغاتی استان گیلان را تهیه کنید.
غار خون فوشه
یکی از قدیمی‌ترین غارهای ایران به نام غار خون فوشه در نزدیکی قلعه رودخان قرار دارد که قدمت آن به بیش از ۳۰۰۰ سال می‌رسد. از جاذبه‌های ارزشمند منطقه است و اطراف آن از مناظر سرسبز پوشیده شده است. این غار در شهرستان فومن و روستای فوشه واقع شده است.
اقامت در قلعه رودخان
در اطراف قلعه سوئیت‌ها و ویلاهای اجاره‌ای گوناگونی وجود دارند و با توجه به امکانات آنها و بودجه خود می‌توانید چند روزی را در آنها اقامت کنید. برای داشتن یک شب رؤیایی در کنار قلعه رودخان نیز می‌توانید کمپ بزنید که به نوبه خود هیجان زیادی به وجود می‌آورد. اقامتگاه‌های بوم‌گردی نیز در روستاهای اطراف قلعه رودخان وجود دارند که به مسافران اجاره داده می‌شوند. در شهرستان فومن نیز هتل‌های مختلفی وجود دارند که امکانات بیشتری نسبت به سوئیت‌های اجاره‌ای در اختیار مسافران قرار می‌دهند. بهترین هتل‌های فومن شامل هتل معین، هتل آرام ماسوله، هتل کوثر و هتل واران هستند. اگر قصد دارید بودجه کمی برای اقامت در هتل صرف کنید می‌توانید در هتل سندی فومن یا هتل آرام ماسوله اقامت نمایید.
جمع‌بندی
قلعه رودخان از قلعه‌های تاریخی قدیمی و مستحکم ایران است که در شهرستان فومن از توابع استان سرسبز گیلان قرار دارد. این قلعه ادوار گوناگونی را به خود دیده و تاریخ غنی دارد. بازدید از قلعه رودخان از بهترین سفرها برای هر گردشگری است که قصد عزیمت به استان گیلان را دارد. امکانات رفاهی مانند بازارچه، اقامتگاه‌های متنوع، پارکینگ، رستوران‌ها و سرویس بهداشتی شرایط مناسبی را برای بازدید از قلعه به وجود آورده و سفر به یاد ماندنی را برایتان به ارمغان می‌آورد.
