دشت ترکمن صحرا
استان گلستان جاهای دیدنی زیادی دارد و با کوه‌های بلند، جنگل‌های سرسبز و رودخانه‌های پرآب از زیباترین استان‌های کشور محسوب می‌شود. دشت ترکمن صحرا یکی از خاص‌ترین جاهای گلستان است که برخلاف سایر صحراهای کشور دشتی کاملاً سرسبز و خوش آب و هوا است. در این دشت مردمان اصیل ترکمن با فرهنگی غنی زندگی می‌کنند. در واقع این منطقه سرشار از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی است. اگر قصد سفر به دشت ترکمن صحرا را دارید و با آن آشنا نیستید با مجله گردشگری دوباره سفر همراه شوید.
معرفی دشت ترکمن صحرا
ترکمن صحرا دشت وسیع و سرسبزی است که در شمال شرق ایران و در استان‌های گلستان و خراسان شمالی قرار دارد. البته بیشتر قسمت‌های این دشت وسیع در کشور ترکمنستان واقع شده و در حال حاضر در کشورهای ایران، ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان، قزاقستان و تاجیکستان کشیده شده است. این دشت سرسبز از غرب به دریای خزر و بندر گز، از شرق به خراسان شمالی و بجنورد، از شمال به ترکمنستان و از جنوب به رشته‌کوه‌های جنگلی البرز شمالی محدود می‌شود.
دشتی که در ایران وجود دارد نزدیک به ۴۰۰ کیلومتر طول بوده و در قسمت‌های مختلف عرض آن متفاوت است. همچنین مهم‌ترین شهرهای آن شامل بندر ترکمن، گنبد کاووس، آق‌قلا، مراوه‌تپه، کلاله، سیمین شهر، داشلی برون، نگین شهر و گرگان هستند. تنوع جغرافیایی این دشت بسیار متنوع بوده و شامل جنگل، سواحل جلگه‌ای، کوه، مرتع و حتی بیابان است. علاوه‌بر‌این از تاریخی‌ترین نقاط دنیا به شمار می‌رود و آثار تاریخی بسیار باارزشی در آن کشف شده‌اند.
پوشش گیاهی و جانوری دشت ترکمن صحرا
دشت زیبای ترکمن صحرا به لطف حضور رودخانه‌های گرگان و قره سو و همچنین جاری شدن رودهای کوچک فصلی پوشش گیاهی متنوعی دارد که در شمال و جنوب متفاوت هستند. قسمت‌های جنوبی دشت در امتداد جنگل‌های مازندران قرار دارد و میزان بارش بالا باعث به وجود آمدن درختان انبوه پهن برگ در این قسمت شده‌اند. در شمال دشت میزان بارش کمتر است که شما شاهد مناطق سرسبز و بی درخت خواهید بود. عدم وجود درختان در شمال دشت این فرصت را به وجود آورده تا مردمان ترکمن به ساخت و ساز و اقامت بپردازند. همچنین وجود مراتع برای ترکمن‌ها که شغل اصلی‌شان دامداری و پرورش اسب است بهترین گزینه به شمار می‌رود.
مهم‌ترین گونه جانوری دشت ترکمن صحرا اسب‌های ترکمن است. به صورتی که در جنوب گرگان و شرق گنبد کاووس به پرورش اسب پرداخته می‌شود. در مناطق خشک و نیمه‌خشک نیز گوسفند و بز پرورش داده می‌شود و در قسمت‌های خشک و شوره‌زارهای شمال پرورش شتر رواج دارد. حیوانات دیگری مانند گرگ، روباه ترکمنی، خرگوش، کفتار، جوجه تیغی، مار، موش صحرایی و آهو در مناطق نیمه‌بیابانی و جنگلی ترکمن صحرا زندگی می‌کنند. این دشت در همسایگی دریای خزر قرار گرفته و انواع ماهی‌ها به‌خصوص ماهی‌های خاویاری در آن زندگی می‌کنند. از پرندگان ساکن در این منطقه نیز می‌توان به اردک، غاز، کبوتر چاهی، سار، گنجشک، قرقاول، دراج، شاهین، عقاب و دیگر پرندگان شکاری اشاره کرد.
آب و هوای دشت ترکمن صحرا
ترکمن صحرا در مجاورت استان‌های گیلان و مازندران، بیابان قرقوم ترکمنستان، دریاچه خزر و کوه‌های البرز واقع شده است. برای همین در هر نقطه آب و هوای متفاوتی را تجربه خواهید کرد. ترکمن صحرا هر چه از دریای خزر دورتر می‌شود و به سمت شمال و شرق می‌رود با هوای خشک‌تر و رطوبت کمتری مواجه می‌شود. به طور کلی ترکمن صحرا دارای آب و هوای معتدل و مرطوبی است و بیشتر قسمت‌های آن سرسبز هستند.
ترکمن صحرا در تیر ماه خشک‌ترین و در بهمن ماه بهترین سطح بارندگی خود را تجربه می‌کند. تفاوت آب و هوا در قسمت‌های مختلف این دشت باعث شده درجه حرارت آن نیز در هر ناحیه متفاوت باشد. شرق و شمال دشت که شامل شهرهای گنبد کاووس، بندر ترکمن، مراوه‌تپه و آق‌قلا هستند آب و هوای نیمه‌خشک و گرم‌تری دارند. نواحی جنوبی که شامل جنوب بندر ترکمن و آشوراده هستند نیز آب و هوا مدیترانه‌ای و مرطوب است.
بهترین زمان سفر به دشت ترکمن صحرا
تنوع آب و هوایی در ترکمن صحرا موجب شده چند بازه زمانی مناسب برای سفر به آن به وجود آید. با این حال ماه‌های فروردین و اردیبهشت بهترین زمان برای سفر به ترکمن صحرا هستند. در این زمان از سال بخش وسیعی از دشت پر از گل‌های زرد و شقایق‌های قرمز می‌شود و زیبایی آبشار کبودوال به اوج خود می‌رسد. سعی کنید تابستان را برای سفر به این منطقه انتخاب نکنید، چراکه هوا بسیار گرم و شرجی بوده و گرمای زیاد آزار دهنده است. سفر به دشت ترکمن صحرا در فصل پاییز نیز بسیار پیشنهاد می‌شود که از تماشای طبیعت رنگارنگ آن لذت خواهید برد. در فصل زمستان نیز آب و هوا بسیار سرد بوده و دشت روزهای پربارشی را پیش رو دارد.
جاهای دیدنی دشت ترکمن صحرا
جاذبه‌های ترکمن صحرا بسیار فراوان هستند که در این بخش به مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد:
بندر ترکمن
یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی ترکمن صحرا بندر ترکمن است که در غرب این دشت واقع شده است. این بندر زیبا دارای ۳ اسکله بوده که امروزه تنها بقایایی از آنها به چشم می‌خورد. بندر ترکمن در زمان رضاشاه پهلوی تأسیس شد و از اولین بنادر بود که به خطوط راه‌آهن متصل می‌شد. این بندر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود و از طریق راه‌آهن سراسری دریای خزر را به بندر امام خمینی در خلیج فارس متصل می‌کند. طول این راه‌آهن ۱۴۰۰ کیلومتر است. بندر ترکمن جاذبه‌های بسیار زیبایی دارد که مهم‌ترین آنها جزیره آشوراده، منطقه شکار ممنوع صوفیکم و روستای قره قاشلی هستند.
آبشار کبودوال
این آبشار زیبا از دیگر جاهای دیدنی و معروف دشت ترکمن صحرا به شمار می‌آید و تنها آبشار تمام خزه‌ای در ایران است. همچنین در جنگل‌های هیرکانی گلستان واقع شده و برای رفتن به آن باید ابتدا به روستای علی‌آباد کتول بروید و مسیر خود را ۱۰ کیلومتر به سمت جنوب شرقی ادامه دهید. در این منطقه علاوه بر آبشار کبودوال ۶ آبشار دیگر نیز وجود دارند و آب آنها از طریق چشمه بالای آبشار هفتم تأمین می‌شود. مسیر دسترسی به آن بسیار راحت بوده و تنها با ۲۰ دقیقه پیاده‌روی در پارک جنگلی کبودوال به آن خواهید رسید. فصل بهار و تابستان بهترین زمان برای بازدید از آبشار کبودوال است و شما می‌توانید از شنا و آبتنی در آن نهایت بهره را ببرید.
دیوار قزل آلان
دیوار گرگان یا دیوار قزل آلان از دیگر آثار تاریخی دشت ترکمن صحرا است. این دیوار به دیوار اسکندر نیز معروف است و در گذشته به دست انوشیروان ساسانی ساخته شد. ساخت دیوار از جنوب رود اترک شروع شده و متأسفانه به دلیل از بین رفتن آن پایان دیوار مشخص نیست. امروزه تنها بخش‌هایی از این دیوار قابل مشاهده هستند و شکوه گذشته را ندارد.
مقبره خالد نبی
از مهم‌ترین جاهای دیدنی ترکمن صحرا که نام آن برای بسیاری از ما آشنا است مقبره خالد نبی را می‌توان نام برد. این مقبره از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی در ترکمن صحرا شناخته می‌شود و در ۹۰ کیلومتری شمال گنبد کاووس قرار دارد. برای بازدید از این مقبره باید کفش مناسب به پا کنید و خود را به قله گوگجه داغ برسانید. مقبره خالد نبی بر روی ارتفاعات ساخته شده و حین بازدید از آن می‌توانید به تماشای کوه‌های ترکمنستان بنشینید. این مقبره متعلق به خالد بن سنان از پیامبرانی است که برای فرار از دست دشمنان در دوران ساسانیان به این منطقه پناه آورد.
گورستان سنگی
در نزدیکی مقبره خالد نبی و در تپه‌های شرقی گورستان عجیب و غریبی وجود دارد. سنگ قبرهای این گورستان در مقایسه با سایر گورستان‌ها بسیار عجیب هستند و قدمت آنها به دوران پارینه‌سنگی برمی‌گردد. هیچ اطلاعاتی درباره افرادی که در این منطقه دفن شده‌اند وجود ندارد. به خاطر قدمت طولانی و ظاهر عجیبی که گورستان سنگی دارد به‌عنوان محوطه باستان‌شناسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
مسیر دسترسی به دشت ترکمن صحرا
راه‌های مختلفی برای رفتن به ترکمن صحرا وجود دارد و بستگی دارد که شما در کجا هستید. اگر از تهران یا نقاط مرکزی ایران قصد عزیمت به دشت ترکمن را داشته باشید باید از جاده فیروزکوه به سمت ساری حرکت کنید. سپس با گذشتن از شهرهای نکا، بهشهر، گلوگاه و نوکنده به بندر وارد خواهید شد. پس از آن با طی ۲۰ کیلومتر مسیر به بندر ترکمن می‌رسید. بندر ترکمن به‌عنوان دروازه ورودی غرب ترکمن صحرا شناخته می‌شود.
گردشگرانی که در شمال غرب و شمال قرار دارند می‌توانند از جاده اصلی گیلان و مازندران خودشان را به استان گلستان و سپس بندر ترکمن برسانند. مسیر ورودی از استان‌های خراسان رضوی، جنوبی و دیگر استان‌های شرقی از شرق ترکمن صحرا است. به این منظور از طریق شهر مشهد به قوچان و سپس کلاله حرکت کنید. همچنین می‌توانید از نیشابور مسیر خود را آغاز کنید و پس از رسیدن به شاهرود از شهرهای گرگان و آزادشهر به دشت ترکمن صحرا وارد شوید.
یکی از زیباترین جاده‌ها برای رسیدن به دشت ترکمن مسیر شهمیرزاد است که در شمال سمنان قرار دارد و شما را راهی ساری می‌کند. در صورت تمایل به سفرهای هوایی از فرودگاه‌های شهرهای گرگان و نکا به بندر ترکمن سفر کنید. مسیر ریلی تهران گرگان نیز برای علاقه‌مندان به سفر با قطار مناسب است و شما را به دشت ترکمن می‌رساند.
سخن پایانی
در این مقاله با ویژگی‌ها و جاذبه‌های زیبای دشت ترکمن صحرا آشنا شدیم. این منطقه بکر و شگفت‌انگیز جاهای دیدنی زیادی دارد و سفر فراموش نشدنی را برایتان به ارمغان می‌آورد. حتماً در فصل بهار به این دشت زیبا سری بزنید و از تماشای دشت‌های سبز مخملی و گل‌های وحشی لذت ببرید.
