منطقه حفاظت شده اشترانکوه
منطقه حفاظتی اشترانکوه یکی از مهمترین مناطق طبیعی حفاظتی در استان لرستان است. این منطقه به دلیل داشتن جاذبه‌های طبیعی فراوان بهترین انتخاب برای طبیعت‌گردی است. در مقاله پیش رو هر آنچه که لازم است در مورد منطقه اشترانکوه بدانید را پیدا خواهید کرد.
کشور ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاصی که دارد، از جاذبه‌های طبیعی بسیار زیادی برخوردار است. در واقع جغرافیای طبیعی هر منطقه از ایران می‌تواند بهترین انتخاب برای طبیعت‌گردی باشد. در این بین زیباترین جاذبه‌های طبیعی را می‌توانید در استان لرستان و در منطقه اشترانکوه پیدا کنید.
اگر طبیعت‌گرد هستید و دوست دارید یک منطقه متفاوت را برای تماشای طبیعت و لذت از آن انتخاب کنید، حتما سری به اشترانکوه بزنید. با ما در مجله گردشگری دوباره سفر همراه باشید تا اطلاعات جامعی در مورد جاذبه‌های طبیعی این منطقه محافظت شده را در اختیارتان قرار دهیم.
اشترانکوه کجاست و چرا اهمیت دارد؟
استان لرستان در غرب ایران قرار دارد و از طبیعت بسیار خاصی برخوردار است. یکی از مناطق طبیعی زیبای این استان اشترانکوه نام دارد. این منطقه را با نام «آلپ ایران» نیز می‌شناسند. در واقع اشترانکوه در بلندترین نقطه استان لرستان قرار دارد. وسعت منطقه محافظت شده اشترانکوه 106,607 هکتار است.
می‌توانید در شرق استان لرستان این رشته کوه زیبا را تماشا کنید. اشترانکوه از جنوب شرقی دورود تا شمال غربی الیگودرز امتداد دارد. اشترانکوه را به عنوان بلندترین رشته کوه زاگرس به حساب می‌آورند که بین مردم لرستان بسیار معروف و محبوب است. در این رشته کوه به خصوص در قسمت‌های پایین آن می‌توانید تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری را ببینید.
در مورد اینکه چرا به این رشته کوه «اشترانکوه» می‌گویند اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. اما به طور کلی علت نام‌گذاری این منطقه به اشترانکوه را به قله‌های 8 گانه ارتباط می‌دهند. تعدادی از این قله‌ها 4000 هزار متر ارتفاع دارند. قرار گرفتن این قله‌ها در کنار یکدیگر مثل این است که انگار تعدادی کاروان شتر به ترتیب در کنار هم ایستاده‌اند. به همین دلیل نام شترکوه یا اشترانکوه را روی آن گذاشتند.
اشترانکوه به دلیل تنوع جغرافیایی در سال 1340 به عنوان یک منطقه محافظتی مهم شناخته شد که شکار و آسیب به طبیعت در این منطقه ممنوع است و مجازات دارد.
گونه‌های جانوری منطقه حفاظت شده اشترانکوه
این منطقه از نظر گونه‌های گیاهی و جانوری آن‌قدر اهمیت دارد که در سال 1348 نیز به عنوان محیط زیست جهانی شناخته و ثبت شد. در واقع گونه‌های جانوری اشترانکوه به عنوان جذاب‌ترین بخش این منطقه محسوب می‌شوند و حساسیت‌های زیادی روی حفظ سلامتی و آرامش این گونه‌ها وجود دارد.
پوشش گیاهی مناسب این منطقه باعث شده که بستر مناسبی برای زندگی حیوانات اهلی و وحشی فراهم شود. مهمترین حیواناتی که در این منطقه زندگی می‌کنند و تحت حفاظت محیط‌بان‌ها هستند را در ادامه معرفی می‌کنیم.
- کل و بز
- قوچ و میش
- خرس قهوه‌ای
- گربه جنگلی
- شغال و روباه
- کفتار
- گراز
- گرگ خاکستری
- بز و قوچ کوهی
در منطقه اشترانکوه گونه‌های مختلفی از پرنده‌ها نیز در بین درختان و طبیعت سرسبز این منطقه زندگی می‌کنند. درختان میوه و بادام نیز در این منطقه وجود دارند که غذای خوبی برای پرنده‌ها هستند. برخی از پرنده‌های منطقه اشترانکوه عبارت‌اند از:
- عقاب
- کبک
- جغد
- اردک
- شاهین
- گنجشک
به غیر از پستانداران و پرندگان، در این منطقه خزندگان و دوزیستان بسیار متنوعی در حال زندگی کردن هستند. از این گونه‌های جانوری نیز با دقت زیادی مراقبت می‌شود تا در معرض خطر قرار نگیرند یا شکار نشوند. مهمترین این گونه‌ها به شرح زیر هستند:
- لاک‌پشت مهمیزدار
- آگامای صخره‌ای فلس درشت
- گرزه مار
- افعی شاخ‌دار
- سوسمار چشم ماری
گونه‌های گیاهی منطقه تحت حفاظت اشترانکوه
بخشی از زیبایی‌های اشترانکوه را طبیعت زیبای آن تشکیل می‌دهد. پوشش گیاهی این منطقه از تنوع زیادی برخوردار است. طبق آخرین آمار به دست آمده در این منطقه بیش از 68 گونه گیاهی مختلف وجود دارد. در لابه‌لای پوشش گیاهی اشترانکوه گونه‌های جانوری به حیات خود ادامه می‌دهند.
برخی از حیوانات که گوشت‌خوار نیستند از پوشش گیاهی اشترانکوه برای تغذیه استفاده می‌کنند. حفاظت از طبیعت این منطقه نیز از اهمیت زیادی برخوردار است و محیط‌بان‌ها به این موضوع توجه زیادی می‌کنند. مهمترین پوشش گیاهی اشترانکوه به شرح زیر است:
- گونه‌های مختلف بلوط ایران
- درخت ارس یا همان سرو کوهی
- درخت بادامک
- درخت گلابی وحشی
- درخت زالزالک
- گیاه دارویی گون
- گیاه دارویی درمنه
- گیاه دارویی بومادران
- گیاه دارویی آویشن کوهی
- گیاه دارویی سریش ایرانی
- گیاه دارویی پونه اشترانکوهی
- سیر و موسیر
- لاله‌های واژگون
آشنایی با جاذبه‌های طبیعی منطقه حفاظت شده اشترانکوه
اشترانکوه از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری زیادی برخوردار است. کسانی که طبیعت‌گرد هستند می‌توانند برای تماشای طبیعت بکر و محافظت شده اشترانکوه وارد این منطقه شوند. در ادامه مهمترین جاذبه‌های طبیعی اشترانکوه در لرستان را با هم مرور می‌کنیم.
دریاچه گهر، بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین
یکی از زیباترین دریاچه‌های ایران در استان لرستان قرار دارد. دریاچه گهر را به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین در ایران می‌شناسند. آب این دریاچه بسیار شفاف است و طبیعت بسیار زیبایی را در اطراف خود دارد. از جمله تفریحاتی که می‌توانید در دریاچه منطقه حفاظت شده اشترانکوه انجام دهید به شرح زیر هستند:
- در این دریاچه ماهی قزل‌آلا وجود دارد و می‌توانید ماهیگیری کنید. گردشگران از ساعت 6 صبح تا 7 بعد از ظهر می‌توانند 5 عدد ماهی صید کنند.
- در اطراف دریاچه، کوه‌های اشترانکوه وجود دارند و می‌توانید برای کوهنوردی و صعود به این قله‌ها عازم دریاچه گهر شوید.
- اگر به دنبال پیاده‌روی هستید می‌توانید به این دریاچه بروید. امکان بردن ماشین به این دریاچه وجود ندارد و گردشگر باید پیاده برود.
- امکان چادر زدن در اطراف دریاچه به دلیل طبیعت سرسبز آن وجود دارد. می‌توانید برای اینکه خسته نشوید سه روز در این منطقه بمانید.
- به دلیل بکر بودن این دریاچه عکاسی کردن نیز یکی از تفریحاتی است که می‌توانید در دریاچه گهر انجام دهید.
- امکان قایق‌سواری با قایق‌های بادی در این منطقه وجود دارد.
- عمیق این دریاچه از 4 تا 8 متر است. در صورتی که شناگر ماهری هستید می‌توانید در این دریاچه شنا کنید.
جاذبه طبیعی چاه سیراب تیان
چاه «سیراب تیان» نیز یکی از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی در منطقه اشترانکوه است. عمق این چاه به 5 متر می‌رسد و بستر آن کاملا سنگی است. جالب است بدانید که نام «تیان» نام یک روستای بسیار زیبا است که در شمال غربی اشترانکوه قرار دارد. چون این چاه در نزدیکی این روستا است نام آن را «تیان» گذاشتند.
از جذابیت‌های جالب چاه سیراب تیان این است که در اوایل بهار می‌توانید شاهد فوران ناگهانی آن باشید. آب شفاف این چاه می‌تواند برای چند ماه باقی بماند. در اواخر تابستان و در اوایل پاییز است که آب چاه سیراب تیان به صورت کاملا ناگهانی خشک می‌شود تا دوباره بهار فرا برسد.
علت این پُر شدن و خشک شدن ناگهانی دقیقا مشخص نیست. اما برخی از کارشناسان و جغرافی‌دانان بر این باور هستند که این امر به دلیل ذوب شدن برف‌های اشترانکوه رخ می‌دهد. گردشگران و طبیعت‌گردهای زیادی هستند که هر ساله برای تماشای پُر شدن آب این چاه خود را به اشترانکوه می‌رسانند.
تونل برفی در منطقه حفاظت شده اشترانکوه
یکی از جذابیت‌های بسیار زیبایی که می‌توانید در اشترانکوه آن را ببینید «تونل برفی» است. این تونل از پُربازدیدترین مکان‌های دیدنی ازنا به حساب می‌آید. 800 متر عمیق این تونل است و در دامنه کوه اشترانکوه قرار دارد.
انباشته شدن هزاران تن برف و یخ روی هم باعث شده که این تونل به صورت طبیعی به وجود آید. برای رفتن به این تونل باید به شهرستان ازنا و روستای دره تخت بروید. در دامنه اشترانکوه می‌توانید آن را پیدا کنید. تونل برفی شرایط خاصی دارد به همین دلیل فقط در بهار، تابستان و نهایتا اوایل پاییز می‌توانید از آن دیدن کنید.
سرسره بازی، برف بازی و عکاسی کردن از جمله کارهایی است که شما می‌توانید در این تونل آن را انجام دهید. تونل برقی ازنا به دلیل جذابیت‌های فوق‌العاده و بکر بودن در سال 1398 به ثبت ملی رسید.
این تونل خطرناک است و توصیه می‌کنیم حتما با یک راهنمای حرفه‌ای در این منطقه حاضر شوید. نکاتی که باید در سفر به تونل برفی رعایت کنید به شرح زیر هستند:
- بخش مهمی از این تونل، کوهستانی و صخره‌ای است. باید تجربه کوهنوردی و عبور از رودخانه خروشان را داشته باشید.
- تونل آن‌قدرها که فکر می‌کنید محکم نیست. در واقع به دلیل حرکت رودخانه با سرعت زیاد و وزش بادها در این منطقه احتمال ریزش آن وجود دارد.
- نباید در این منطقه شکار کنید چون ممنون است و پیگرد قانونی دارد.
- از بردن کودکان زیر ده سال و افراد مسن به این منطقه خودداری کنید.
قله‌های دیدنی منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان
در این منطقه قله‌های زیادی وجود دارند. کسانی که کوهنوردی می‌کنند و عاشق فتح قله‌های مختلف هستند، این منطقه برایشان مناسب است. مهمترین قله‌های اشترانکوه با نام‌های قله‌های کوله جنو، چال میشان، گل گهر، پیارو دره تخت، ازنادر، فیالسون، گل گل، سن بران، لگه، پیاره کمندان، سوزنی مهرجمال، سراب شاه تخت، کوله لایو و میرزایی شناخته می‌شوند.
دره‌های یخچالی در اشترانکوه لرستان
در این منطقه دره‌های یخچالی فراوانی وجود دارند. دره‌های یخچالی را می‌توانید در ارتفاعات اشترانکوه پیدا کنید. محلی‌هایی که ساکن این منطقه هستند به دره‌های یخچالی «چال» می‌گویند. مهمترین دره‌های یخچالی به شرح زیر هستند:
- چال کبود
- چال میشان
- چال فیالسون
- چال شاه تخت
- چال پیارو
- چال همایون
- چال بران
بهترین زمان برای صعود به قله‌های اشترانکوه
بسیاری از افراد هستند که می‌خواهند به منطقه حفاظت شده اشترانکوه و قله‌های اطراف آن صعود کنند. کوهنوردان این سؤال را دارند که چه فصلی برای صعود به اشترانکوه و قله‌های اطراف آن مناسب است؟ باید بدانید که این منطقه در زمستان شرایط آب و هوایی عجیب و سختی دارد. حجم برف و یخ در زمستان بیش از حد انتظار افزایش پیدا می‌کند.
اشترانکوه شیب زیاد و دره‌های فراوانی دارد. از طرف دیگر دامنه‌های اشترانکوه بسیار برف‌گیر هستند. همین موضوع خطر ریزش بهمن را نیز افزایش می‌دهد. کوهنوردان و طبیعت‌گردها باید به این مسئله توجه بسیار زیادی داشته باشند.
توصیه می‌شود که فصل گرم سال را برای صعود به اشترانکوه و قله‌های اطراف آن انتخاب کنید. اواخر خرداد و اواخر تیر فصل بسیار مناسبی برای فعالیت کوهنوردان است. کلیه کسانی که می‌خواهند به این قله‌های صعب‌العبور صعود کنند باید کوهنوردان و صخره‌نوردان ماهری باشند. در واقع باید بتوانند در شرایط سخت محیطی بهترین عملکرد را از خودشان نشان دهند. برای صعود به قله‌ها باید نکات زیر را رعایت کنید:
- اگر تا به حال این کار را نکرده‌اید از روی هیجان یا تفریح آن را انجام ندهید.
- قبل از صعود حتما دوره‌های کوهنوردی و مسیریابی را بگذرانید.
- سابقه صعود به سایر قله‌ها را داشته باشید.
- هرگز تنهایی برای صعود قله‌ها به اشترانکوه نروید.
- یک تیم حرفه‌ای را برای صعود انتخاب کنید.
- نکات ایمنی را رعایت کنید.
- در زمستان از صعود به این قله‌ها خودداری کنید.
- با تجهیزات کامل وارد منطقه حفاظت شده و قله‌های آن شوید.
چه نکاتی را باید در اشترانکوه رعایت کنیم؟
همان‌طور که از نام آن نیز مشخص است، منطقه اشترانکوه یک منطقه محافظت شده است. یعنی گونه‌های طبیعی و حیوانی زیادی در این منطقه وجود دارند. با تلاش‌های شبانه‌روزی، محیط‌بان‌ها این منطقه را از خطرهای مختلف انسانی دور نگه داشته‌اند. اگر شما برای طبیعت‌گردی، تفریح یا کوهنوردی به این منطقه بکر می‌روید باید نکاتی را رعایت کنید که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
- به عنوان یک گردشگر باید به همراه خود کیسه‌های پارچه‌ای داشته باشید و از بردن کیسه‌های پلاستیکی خودداری کنید.
- باید به همراه خود ظروف یک بار مصرفی که تجزیه‌پذیر هستند را ببرید. همچنین مراقب باشید که آن‌ها را در طبیعت جا نگذارید.
- هرگز زباله‌های خود را در طبیعت رها نکنید. حیات گونه‌های گیاهی و جانوری به خاطر زباله‌های انسانی در معرض خطر هستند.
- با حضور در طبیعت و مشاهده حیوانات سعی نکنید که آرامش آن‌ها را به هم بزنید. می‌توانید از دور عکاسی کنید، اما هرگز برای عکس گرفتن به دنبال حیوانات نیفتید.
- آلودگی صوتی ایجاد نکنید تا در روند زندگی حیوانات مشکلی ایجاد نشود.
- از روشن کردن آتش در طبیعت خودداری کنید. برای پخت غذا از پیک‌نیک‌های مخصوص و قابل حمل استفاده کنید.
- از جمع‌آوری میوه‌های درخت‌های منطقه محافظت شده خودداری کنید. این میوه‌ها غذای پرنده‌ها و سایر حیوانات این منطقه هستند.
- گیاهان دارویی این منطقه را جمع‌آوری نکنید.
سخن پایانی
منطقه حفاظت شده اشترانکوه در استان لرستان با جاذبه‌های طبیعی و دست نخورده‌ای که دارد چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. اگر به دنبال هیجان و تماشای زیبایی‌های استان لرستان هستید، پیشنهاد می‌کنیم که بازدید از این منطقه را از دست ندهید. تنها نکته‌ای که باید به آن تأکید کنیم این است که هم از طبیعت لذت ببرید و هم در حفظ آن بکوشید تا حیوانات و گیاهان نیز بتوانند به حیات خود در این منطقه ادامه دهند.
مقالات بیشتری بخوانید
